podmiot
 
Encyklopedia PWN
podmiot, gr. hypokeímenon, łac. subiectum,
filoz. podstawa czegoś, ośrodek aktywności, ludzkie „ja”, osoba, byt osobowy przeciwstawiany rzeczy lub przedmiotowi;
w szerokim znaczeniu filozoficznym podmiotem nazywa się: 1) to, w czym tkwi pewna niezbywalna własność (łac. proprietas) lub utracalna cecha (łac. accidens ‘przypadłość’), względnie realizująca się natura gatunkowa lub rodzajowa; 2) każde samodzielne w istnieniu źródło aktywności (człowiek, zwierzę, roślina, a nawet byt nieożywiony). W sylogistyce o podmiocie (S) potwierdza lub zaprzecza predykat (P), za pomocą tzw. terminu średniego (M — medium). W ogólnej teorii bytu za podmiot, któremu przysługują cechy przypadłości, uważa się realną substancję. W scholastycznej antropologii filozoficznej określało się człowieka jako podmiot osobowy, przez wzgląd na fakt, że z racji rozumnej natury wyróżniającej gatunek ludzki jest on ośrodkiem swoich aktów poznawczych i wolitywnych. W filozofii nowożytnej zaczęto traktować pojęcie podmiotu jako synonim świadomości lub jaźni (I. Kant, G. Fichte, E. Husserl); dlatego też teoria poznania podkreśla niekiedy przeciwstawienie podmiotu przedmiotowi poznawanemu. W filozofii analitycznej zaznaczyło się dążenie do zmiany tego stanowiska (implikuje ono bowiem dychotomiczne rozpatrywanie rzeczywistości: podmiot–przedmiot, subiektywne–obiektywne) poprzez określenie podmiotu jako „pojedynczego twórcy aktów mowy”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia