perejasławska ugoda

perejasławska ugoda 1654,

decyzja starszyzny (rady) kozackiej zwołanej 18 I 1654 w Perejasławiu na Ukrainie przez B. Chmielnickiego o połączeniu Ukrainy z Rosją;

podczas obrad Kozacy złożyli przysięgę na wierność carowi, a 10 IV posłowie Chmielnickiego podpisali w Moskwie artykuły określające wzajemne stosunki między Ukrainą a Rosją; car zatwierdził dawne przywileje Kozaków i szlachty ukraińskiej; Ukraina Kozacka zachowała pewną autonomię w sprawach wewnętrznych (m.in. sąd i organizację administracji z obieralnym hetmanem, stojącym na czele 60-tysięcznego wojska), natomiast jej polityka zagraniczna została niemal całkowicie podporządkowana Rosji; zawarcie ugody stało się przyczyną wojny polsko-rosyjskiej, której rezultatem był podział Ukrainy między Rosję a Polskę (andruszowski rozejm 1667). Wśród historyków toczą się spory w kwestii politycznej istoty i formalno-prawnej treści u.p.