palestyński ruch narodowowyzwoleńczy

palestyński ruch narodowowyzwoleńczy,

ruch Arabów palestyńskich, którego celem jest utworzenie niepodległego arabskiego państwa Palestyny;

prowadzi walkę polit. i zbrojną z państwem Izrael. W 1964 powstała Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP); po wojnie arabsko-izraelskiej 1967 zaczęły powstawać (coraz liczniej) organizacje polit.-militarne, szczególnie w środowiskach uchodźców palestyńskich; w walce przeciw Izraelowi stosowały one metody terrorystyczne zarówno na terenie Izraela, jak i poza jego granicami (m.in.: 1970 seria uprowadzeń samolotów pasażerskich, 1972 zamordowanie izraelskich sportowców na igrzyskach olimpijskich w Monachium, 1985 zamachy bombowe na lotniskach w Wiedniu i Rzymie, porwanie wł. statku Achille Lauro).

W 1968 organizacje te weszły w skład Palestyńskiej Rady Nar., która 1970 powołała Centralny Kom. Ruchu Oporu (przekształcony w KC OWP), mający koordynować walkę i wytyczać cele tego ruchu; jego pracą kierował Generalny Sekretariat KC OWP (6 czł. z J. Arafatem na czele); reprezentował on ugrupowania: Palestyński Ruch Wyzwolenia Nar. (Al-Fatah); marksistowski Lud. Front Wyzwolenia Palestyny (LFWP), zał. 1967, przywódca G. Habasz; marksistowski Lud.-Demokr. Front Wyzwolenia Palestyny (L-DFWP), który 1969 odłączył się od LFWP, przywódca N. al-Hawatma, popierany przez Syrię; Front Wyzwolenia Arabskiego, zał. 1969, przywódca M. Isma’il, popierany przez Irak; Palestyński Front Walki Lud., zał. 1967, przywódca S. Ghusza; Palestyńska Partia Lud. (dawna Palestyńska Partia Komunist.), sekr. generalny S. Nadżdżab; Palestyński Front Wyzwolenia (1977 oddzielił się od LFWP–Dowództwo Ogólne), przywódca Abu Abbas (popierany przez Syrię i Libię). W 1985 powstał Front Wyzwolenia Nar. grupujący organizacje przeciwne polityce J. Arafata, w którego skład wchodziły: Lud. Front Wyzwolenia Palestyny–Dowództwo Ogólne (odłączył się od LFWP), popierany przez Syrię, przywódca A. Dżibril; Sa’ika (Awangarda Lud. Wojny Wyzwoleńczej), zał. 1967, popierana przez Syrię, przywódca Isam al-Kadi; Palestyńska Rewolucyjna Partia Komunist., związana z rządem syryjskim, sekr. generalny Arbi Awad; Fatah — Rada Rewolucyjna (odłączyła się od Fatah 1973), przywódca Abu Nidal — 1985 połączyła się z grupą Abu Musy, który 1983 wystąpił z Fatahu (1990 ugrupowanie Abu Nidala poddało się siłom Fatahu w Libanie w obozie Ar-Raszidijja).

Od 1987, czyli od antyizraelskiego powstania ludności palestyńskiej na ziemiach okupowanych (intifada), uaktywniły się muzułmańskie ugrupowania fundamentalistyczne (stosujące gł. metody terrorystyczne): Hamas (Muzułmański Ruch Oporu) i Dżihad (popierany przez Iran), które rywalizowały z OWP o wpływy wśród Palestyńczyków w Okręgu Gazy i na Zachodnim Brzegu Jordanu. Po podpisaniu przez Arafata porozumień pokojowych z Oslo (1993) nastąpiła aktywizacja ruchów przeciwnych polityce Arafata i partii Fatah, gł. sił związanych z fundamentalistycznymi terrorystami z ugrupowania Hamas, którzy sprzeciwiają się postanowieniom układu pokojowego i kontynuują zbrojną walkę z Izraelem; likwidacja ugrupowań terrorystycznych jest jednym z warunków wprowadzania w życie przez Izrael porozumień z Wye Plantation (1998), które dotyczą wycofania się Izraela z kolejnych części Zachodniego Brzegu (Jordanu). W 1996 powstała Autonomia Palestyńska, forma quasi-państwowej władzy, sprawowanej przez Palestyńczyków z Arafatem jako prezydentem. Stanowiło to istotny krok w kierunku powstania niepodległego państwa.

W 2003 ogłoszono nowy plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu, zw. Mapą Drogową, zaakceptowany przez większość ugrupowań palestyńskich z wyjątkiem organizacji o charakterze skrajnym (np. fundamentalistyczne Brygady Męczenników Al-Aksa i część LFWP).