normalizacja

normalizacja

[łac. normalis ‘uregulowany’],

standaryzacja,

działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie (przez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, a dotyczących problemów istniejących lub możliwych do wystąpienia), w szczególności opracowywanie, publikowanie i wdrażanie norm;

gł. korzyści wynikające z n. to: poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do celów, którym mają służyć, zapobieganie powstawaniu barier techn. w handlu oraz ułatwianie współpracy techn.; celem n. jest zapewnienie funkcjonalności wyrobom, procesom lub usługom, m.in. przez: redukowanie zbędnej różnorodności wyrobów, zapewnienie ich użyteczności oraz kompatybilności i zamienności, a także ochrona zdrowia, bezpieczeństwo, ochrona środowiska, ochrona (np. wyrobu) przed niekorzystnym wpływem środowiska, efektywność ekonomiczna.

W Polsce za początki n. bywa uznawane ustalenie jednostek miar soli w żupach solnych za panowania Kazimierza III Wielkiego. W 1570 Zygmunt II August znormalizował wymiary cegieł (3 × 6 × 12 cali); 1781–83 J. Jakubowski w dziele Nauka artylerii uzasadnił celowość n. sprzętu artyleryjskiego. Pierwsze prace normalizacyjne prowadziło w końcu XIX w. stowarzyszenie skupiające pol. elektryków; przed I wojną świat. zajmowało się tym Stow. Inżynierów Mechaników Pol. z Ameryki; 1923 powstał Kom. Techn. przy Minist. Przemysłu i Handlu, przekształcony 1924 w Polski Kom. Normalizacyjny, 1972 w Pol. Kom. Normalizacji i Miar, a 1979 w Polski Kom. Normalizacji, Miar i Jakości, z którego 1994 z powrotem został wyłoniony Pol. Kom. Normalizacyjny.