neoinstytucjonalizm
Encyklopedia PWN
neoinstytucjonalizm upowszechnił się w USA w latach 60. XX w., a w Wielkiej Brytanii i krajach Europy Zachodniej w latach 80. Nazwę „neoinstytucjonalizm” wprowadził A.G. Gruchy, a najwybitniejsi przedstawiciele tego nurtu to: G. Myrdal, J.K. Galbraith, S. Kuznets, C.E. Ayres, A. Lowe’a, K.E. Bouilding, F.G. Hayden, G.M. Hodgson. Paradygmat ekonomii ewolucyjnej jest oparty na dychotomicznym podziale — na świat ceremonii społecznych (instytucje, przekonania, wartości) i świat technologii (narzędzia, kwalifikacje). Podstawą neoinstytucjonalizmu jest filozoficzny instrumentalizm; uwzględnia on też elementy środowiska (fauna, flora, gleba, klimat). Nawiązuje do koncepcji wystarczalności K. Polanyiego, legitymizacji społecznej W.C. Neale’a i demokracji uczestniczącej M.R. Toola. Neoinstytucjonaliści uważają, że gospodarka umiejscowiona w przestrzeni oddziaływania sił różnych instytucji i bodźców płynących z rozmaitych technologii warunkuje zmiany kształtujące rozumne społeczeństwo. Nad takim kierunkiem ewolucji ma czuwać instytucja demokratycznego planowania, której zadaniem nie jest budowanie państwa dobrobytu, lecz kształtowanie twórczego społeczeństwa. Ewolucją mają zostać objęte wszystkie ogniwa procesu społeczno-gospodarczego poprzez podejmowanie decyzji służących budowie „godziwego” społeczeństwa. Postulaty doskonalenia państwa różnią się tutaj od radykalnych zaleceń etatystów; zaliczyć je można do polityki liberalnego reformizmu. Neoinstytucjonaliści upatrują źródła siły państwa w kapitale ludzkim, zasobach majątkowych i elastycznej, bardzo rozbudowanej organizacji. W 1965 powstało Stowarzyszenie Ekonomiki Ewolucyjnej, które od 1967 wydaje kwartalnik „Journal of Economic Issuses”.
