mocznik, karbamid, H2N–CO–NH2,
związek nieorganiczny, diamid kwasu węglowego;
mocznik
Encyklopedia PWN
bezb. i bezwonne kryształy o temperaturze topnienia 133°C, rozpuszczalne w wodzie i alkoholu etylowym; z mocnymi kwasami tworzy sole; ogrzewany w roztworach wodnych rozkłada się na ditlenek węgla i amoniak, powyżej 150–160°C ulega kondensacji, dając biuret H2NCONHCONH2; z estrami kwasu malonowego tworzy barbiturany. Mocznik powstaje w organizmach jako końcowy produkt przemiany białek w mocznikowym cyklu Krebsa, jest wydalany w pocie oraz moczu. Dokonana 1828 przez F. Wöhlera synteza mocznika (z chlorku amonu i cyjanianu srebra otrzymał związek nieorganiczny — cyjanian amonu, z którego przez izomeryzację powstał mocznik) była pierwszą syntezą org. związku naturalnego, co przyjmuje się za początek chemii org.; (wówczas m. zaliczano do związków org.); na skalę techniczną mocznik otrzymuje się np. z amoniaku i ditlenku węgla lub przez uwodnienie cyjanamidu, albo też przez działanie fosgenu na amoniak. Stosowany jako nawóz sztuczny (m. nawozowy — może być stosowany przedsiewnie i pogłównie, pod wszystkie rośliny i prawie na wszystkie gleby; jest najlepszym nawozem do dolistnego nawożenia azotem), dodatek do pasz dla bydła, do wyrobu żywic mocznikowo-formaldehydowych, melaminy, środków leczn. i chwastobójczych.
