jeździectwo

jeździectwo,

wszystkie formy sportu konnego, z wyjątkiem wyścigów konnych i polo;

jeździectwo obejmuje: ujeżdżenie, skoki przez przeszkody, wszechstronny konkurs konia wierzchowego (WKKW), powożenie zaprzęgami, rajdy długodystansowe, woltyżerkę; konie uczestniczące w tych konkurencjach muszą być przez kilka lat przygotowywane (ujeżdżane); istnieją 2 podstawowe szkoły jeździeckie: maneżowa i naturalna; obie ukształtowały się na podstawie taktyki walki kawalerii; szkoła maneżowa (zw. także klasyczną lub wyższą) powstała w XVI w., jej zasadą było poddanie konia bezwzględnej woli jeźdźca i zmuszanie do wykonywania nawet nienaturalnych dla niego ruchów; reliktami tej szkoły są: Spanische Hofreitschule w Wiedniu i francuska szkoła kawalerii w Saumur; szkoła naturalna, która znalazła duże zastosowanie w jeździectwie, została opracowana na przeł. XIX i XX w. przez Włocha F. Caprillego; polega na wykorzystywaniu naturalnych ruchów konia, daje mu dużą swobodę; odmianą szkoły naturalnej jest tzw. polska szkoła jeździecka, opracowana gł. przez K. Rómmla i L. Kona; ogranicza ona nieco swobodę konia, kładąc nacisk na nieprzerwany kontakt jeźdźca z koniem za pośrednictwem wodzy; obecnie wg zasad szkoły naturalnej przygotowuje się konie do konkursów skoków i WKKW, a wg zasad szkoły maneżowej (w ograniczonym stopniu) do konkursów ujeżdżenia. Użytkowanie konia pod wierzch rozpoczęli Tesalczycy w XX w. p.n.e., a w XVI w. p.n.e. (jak wykazały wykopaliska) były już opracowane zasady treningu koni pociągowych; w starożytności Grecy i Rzymianie organizowali wyścigi konne, które oprócz wyścigów rydwanów znajdowały się w programie ówczesnych olimpiad; dzisiejsze konkurencje jeździeckie wywodzą się ze sposobu użytkowania koni w XVII i XIX w. gł. w Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Hiszpanii w jednostkach wojskowych, a także w popularnych wówczas polowaniach konnych z psami; za początek współcz. jeździectwa są uważane konkursy skoków na wysokość i odległość; pierwszy odbył się 1864 w Dublinie; ujeżdżenie jako konkurencja jeździecka zostało zapoczątkowane 1873 na zawodach w Preszburgu (ob. Bratysława); pierwsze rajdy długodystansowe rozegrano 1892 na trasach: Wiedeń–Berlin i Berlin–Wiedeń; pierwowzorem WKKW był zorganizowany 1900 w Paryżu championat konia wojskowego zw. potem military; 1909 w Londynie odbyły się pierwsze zawody w powożeniu zaprzęgami, o charakterze maratonu; woltyżerkę jako konkurencję jeździecką wprowadzono dopiero w latach 70. XX w. W 1921 powołano w Paryżu Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI), której współzałożycielem było polskie Ministerstwo Spraw Wojskowych. Jeździectwo w Polsce datuje się od 1880, kiedy to odbył się pierwszy konkurs w skokach przez przeszkody, zorganizowany podczas wystawy rolniczej w Ujazdowie k. Warszawy; w latach 20. i 30. jeździectwo rozwijało się dzięki dużej liczbie wojskowych jednostek broni jezdnej; 1920 powstało w Grudziądzu Centrum Wyszkolenia Kawalerii, które stanowiło (do 1939) również ośr. przygotowań olimpijskich; Polacy w igrzyskach olimpijskich startują od 1924 (z przerwą 1948–56); 1927 odbyły się w Warszawie (w Parku Łazienkowskim) pierwsze Międzynarodowe Oficjalne Zawody Konne rozgrywane co roku aż do 1939; od 1964 tradycję organizowania tych konkursów przejął Olsztyn, a od 1983 — Sopot; po II wojnie światowej pierwsze mistrzostwa Polski w skokach odbyły się 1953, a w WKKW — 1956; do 2004 polscy jeźdźcy zdobyli 6 medali olimpijskich: 1924 brązowy w skokach — A. Królikiewicz (na Picadorze), 1928 srebrny w skokach i w WKKW — drużyna, 1936 srebrny w WKKW — drużyna, 1980 złoty w skokach — J. Kowalczyk (na Artemorze) i srebrny — drużyna; jedyny złoty medal w mistrzostwach świata wywalczył 1965 w WKKW M. Babirecki (na Volcie); wiele medali zdobyli też zawodnicy powożący zaprzęgami 4- i parokonnymi; przed II wojną światową polscy oficerowie kawalerii i artylerii wygrali też 17 Pucharów Narodów i 8 indywidualnych Grand Prix. W okresie międzywojennym był wyd. mies. „Jeździec i Hodowca”, a od 1966 ukazuje się mies. „Koń Polski”.