jady zwierząt
 
Encyklopedia PWN
jady zwierząt,
toksycznie działające wydzieliny specjalnych gruczołów jadowych, a u niektórych zwierząt także ślinowych.
Służą do obezwładniania zdobyczy lub wroga; produkują je najczęściej węże (np. kobra, okularnik, grzechotnik), płazy (np. ropuchy, żaby), ryby (np. ogończe, skorpena), stawonogi (np. skorpiony, pająki, owady — osy, pszczoły); gruczoły jadowe często są połączone z narządem raniącym (zębami u węży, żądłem u pszczół i os), dzięki czemu jad łatwo dostaje się pod skórę, a nawet do krwiobiegu ofiary. Toksyczność większości jadów wynika z zawartych w nich białek o charakterze enzymów; niektóre jady działają lokalnie na tkanki, do których zostały wprowadzone, powodując obrzęk lub martwicę; często zmiany te są spowodowane nie przez same jady, lecz przez uwolnione przez nie substancje własne organizmu (np. histaminę). Toksyczność innych jadów polega na uszkadzaniu krwinek czerwonych (hemoliza) lub upośledzeniu krzepnięcia krwi albo na działaniu na układ nerwowy ofiary (porażenie ośr., gł. regulujących czynność serca i naczyń krwionośnych). Jady zwierząt jako substancje białkowe mają charakter antygenów, tzn. powodują powstanie w zaatakowanym organizmie immunoglobulin. Ta właściwość jadów zwierząt umożliwia stosowanie surowic odpornościowych (np. przeciw ukąszeniom węży).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia