hermetyzm

hermetyzm

[średniow. łacina hermeticus, od imienia gr. Hermḗs],

filoz. gnostycki nurt filoz.-rel., powstały w wyniku zainteresowania traktatami, których autorstwo przypisywano Hermesowi Trismegistosowi, uważanemu za pierwszego mędrca starożytności (w rzeczywistości pochodzą z II–III w., a ich autorzy są nieznani);

pisma cechuje eklektyzm filoz. i atmosfera rel., stanowią przejaw pogańskiej gnozy; rozwój hermetyzmu nastąpił zwłaszcza w XV–XVII w., w związku z przetłumaczeniem na łacinę zbioru 14 traktatów, tzw. Corpus Hermeticum przez M. Ficino; w hermetyzmie renesansowym wyodrębniły się 2 orientacje: magiczno-naturalist., nawiązująca do rel. wątków egipskich (m.in. G. Bruno) oraz apologetyczna, głosząca zgodność hermetyzmu z chrześcijaństwem, a nawet zaliczająca Hermesa Trismegistosa do proroków (m.in. Ficino); hermetyzm wpłynął na wielu teologów i uczonych (J. Kepler, M. Marsenne); mimo wykluczenia w XVII w. autentyczności pism Hermesa Trismegistosa, hermetyzm został przejęty przez różokrzyżowców i in. ruchy ezoteryczne.

Bibliografia

R. BUGAJ Hermetyzm, Wrocław 1991.