handel wewnętrzny

handel wewnętrzny,

ekon. wymiana towarowa na obszarze celnym danego państwa; także gałąź gospodarki narodowej, obejmująca przede wszystkim handel detaliczny i handel hurtowy, a także żywienie zbiorowe i skup.

Najważniejszym ogniwem obrotu dystrybucyjnego jest handel detaliczny, dzięki któremu towar wchodzi bezpośrednio w sferę konsumpcji; podstawą handlu detalicznego jest zasada tzw. handlu swobodnego, polegająca na tym, że każdy może nabywać towary bez ograniczeń, w ramach swych środków pieniężnych; w okresach dużych trudności gospodarczych państwo może wprowadzić administracyjne ograniczenia w zakupie towarów w postaci tzw. zaopatrzenia kartkowego: kartki (bony) uprawniają do nabycia określonej ilości reglamentowanych towarów po ustalonej cenie. W handlu detalicznym wyodrębnia się różne formy i techniki sprzedaży, takie jak: sprzedaż preselekcyjna, polegająca na umożliwieniu klientom bezpośredniego dostępu do towarów w celu ich wyboru, sprzedaż samoobsługowa, dostawy towarów do domu, przyjmowanie zamówień telefonicznych, organizowanie sklepów o zredukowanej obsłudze, ale o niższych cenach sprzedaży (sklepy typu discount-houses — sklepy rabatowe), ośrodków sklepowych (shopping centers), często lokalizowanych poza granicami miast i przystosowanych do obsługi klientów dysponujących samochodami.

Handel hurtowy obejmuje obrót towarowy większymi partiami towarów, zaopatruje handel detaliczny, który dostarcza towary w mniejszych ilościach bezpośrednim konsumentom i użytkownikom, spełnia więc funkcje usługowe w stosunku do handlu detalicznego; odgrywa dużą rolę w gromadzeniu zapasów, w zestawianiu grup asortymentowych, sortowaniu, paczkowaniu itp. Handel hurtowy w zasadzie nie powinien bezpośrednio zaopatrywać indywidualnych konsumentów. Wyjątek stanowią sklepy typu „płać i zabieraj” (ang. cash and carry).

Specyficzną formą handlu wwewnętrznego są punkty żywienia zbiorowego, oferujące konsumentom posiłki i napoje w różnego typu placówkach gastronomicznych (np. kioski fast food, stołówki i bufety pracownicze.

Skup gromadzi wytwory rozproszonych producentów, głównie rolnych, odsprzedaje je do przerobu w przemyśle lub odbiorcom hurtowym, którzy z kolei dostarczają je do handlu detalicznego.

Z punktu widzenia form własności handel wewnętrzny zasadniczo dzieli się na: handel prywatny, handel państwowy i handel spółdzielczy. Handel prywatny, występujacy najczęściej we współczesnej gospodarce światowej obejmuje prywatne przedsiębiorstwa handlowe oraz sprzedaż nadwyżek bezpośrednio przez producentów rolnych. Handel państwowy obejmuje państwowe przedsiębiorstwa detaliczne i hurtowe — były one podstawową formą handlu uspołecznionego. Handel spółdzielczy jest formą handlu uspołecznionego i obejmuje spółdzielnie spożywców, spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu oraz inne formy spółdzielni handlowych.