kartkowe zaopatrzenie,
sposób dystrybucji towarów, głównie żywności, w okresach trudności gospodarczych, wojen i klęsk żywiołowych;
kartkowe zaopatrzenie
Encyklopedia PWN
w celu przeciwdziałania nadmiernemu wzrostowi cen oraz zapewnienia minimum spożycia ogółowi ludności władze ustalają okresowe racje i rozdzielają je za pomocą tzw. kartek (bonów zaopatrzeniowych), uprawniających do otrzymania określonych ilości deficytowych artykułów. W Polsce system zaopatrzenia kartkowego zastosowano podczas I wojny światowej w zaborze pruskim i na obszarach zaboru rosyjskiego okupowanych przez państwa centralne; system ten został zniesiony w połowie 1921. W okresie II wojny światowej zaopatrzenie kartkowe stopniowo wprowadzały niemieckie władze okupacyjne; w GG objęło ono tylko ludność miejską (1939 cukier i chleb, później niektóre inne artykuły), na ziemiach wcielonych do Rzeszy 1941 wprowadzono całkowite racjonowanie wszystkich podstawowych artykułów żywnościowych, także (w niektórych miejscowościach już 1939) tkanin i obuwia; racje żywnościowe dla ludności polskiej stanowiły w GG zazwyczaj ok. 25% przydziału dla Niemców, Żydzi otrzymywali zaledwie 7%. Po wyzwoleniu X 1944 wprowadzono zaopatrzenie kartkowe dla ludności prawobrzeżnej Warszawy i Lublina oraz poszczególnych grup zawodowych w innych wyzwolonych miastach; 1 V 1945 zaopatrzenie kartkowe wprowadzono w całym kraju, obejmowało ono głównie pracowników przedsiębiorstw i instytucji państwowych (stanowili oni ponad 76% społeczeństwa); oprócz artykułów żywnościowych rozdzielano opał, wyroby tekstylne i obuwie; likwidacja zaopatrzenia kartkowego nastąpiła 31 XII 1948, jednak już w końcu VIII 1951 przywrócono racjonowanie mięsa i tłuszczów zwierzęcych, a V 1952 cukru; ponownej likwidacji zaopatrzenia kartkowego, wraz z wysoką podwyżką cen, dokonano 3 I 1953; kartki na cukier wprowadzono ponownie VIII 1976, od IV 1981 zaopatrzeniem kartkowym objęto stopniowo wiele podstawowych produktów (m.in. mięso i tłuszcze zwierzęce, masło, przetwory zbożowe, obuwie, alkohol, benzyna); racjonowanie zniesiono stopniowo 1985–89.
Reglamentacyjny charakter miały również zaopatrzenia kartkowe obowiązujące w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej i po wojnie do 1954. Natomiast w Stanach Zjednoczonych zaopatrzenie kartkowe, wprowadzone w końcu lat 60., jest częścią rządowego programu wspomagania ubogich rodzin i zwalczania ubóstwa.
