fetyszyzm towarowy
 
Encyklopedia PWN
fetyszyzm towarowy,
ekon. Marksowska kategoria oznaczająca zredukowanie stosunków międzyludzkich, nawiązanych w procesie społecznego podziału pracy, produkcji i wymiany dóbr, do relacji między towarami.
K. Marks uważał, że w warunkach gospodarki kapitalistycznej towarem stała się również praca. Fetyszyzm towarowy traktuje produkcję dóbr materialnych i ich posiadanie jako wartości nadrzędne. Marks odkrył to zjawisko i krytykował jako nieludzkie, gdyż uprzedmiotawia stosunki społeczne, a stosunki międzyludzkie w procesie produkcji sprowadza do stosunków wymiany towarowej. Uważał, że człowiek wytwarzający towar traci nad nim kontrolę. Wiązał to zjawisko z rozwiniętą fazą rozwoju kapitalizmu i stwierdził, że jest ono jednym z powodów alienacji człowieka. Towar panuje nad człowiekiem, a wytwory pracy ludzkiej mogą zniszczyć ich wytwórcę, gdyż po zakończeniu procesu wytwórczego zaczynają żyć własnym życiem i stają się fetyszami poprzez osiąganie mocy, która nie zawsze jest użyteczna dla człowieka.
Szczególnym przypadkiem fetyszyzmu towarowego jest fetyszyzm pieniądza i kruszców, które z racji swej funkcji powszechnego ekwiwalentu, zaczynają odgrywać szczególną rolę, stając się podstawą ekonomicznej i politycznej potęgi. Fetysz działa również destrukcyjnie na psychikę ludzką, gdyż człowiek potrafi uzależnić się od rzeczy, która zaczyna nim władać. Uzależnienie to przekłada się także na relacje wymiany towarowej. Producenci ulegają wówczas złudzeniu, że wymiana towarowa decyduje o ich losach. Marks uważał, że wyobcowanie człowieka związane z fetyszyzmem może być przezwyciężone po zniesieniu własności prywatnej.
Danuta Drabińska
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia