dziesięciu tysięcy wyprawa

dziesięciu tysięcy wyprawa, Anabaza

[gr. anábasis ‘wyprawa w głąb lądu’],

wyprawa zorganizowana przez Cyrusa Młodszego, satrapę Lidii, Frygii i Kapadocji, przeciwko bratu, królowi Persji Artakserksesowi II Mnemonowi;

nazwa pochodzi od liczby gr. najemników, którzy wzięli w niej udział (właściwie w wyprawie uczestniczyło 1400 hoplitów); w bitwie pod Kunaksą (401 p.n.e.) wojska gr. zwyciężyły, poległ jednak Cyrus; po zdradzieckim zamordowaniu swoich dowódców przez Persów, pozostali przy życiu Grecy powrócili w bardzo ciężkich warunkach przez góry Armenii do kolonii gr. na wybrzeżu M. Czarnego. Dzieje wyprawy opisał w Wyprawie Cyrusa Ksenofont, uczestnik wyprawy i jeden z dowódców w czasie odwrotu; dzieło napisane w trzeciej osobie przedstawia autora jako idealnego wodza.