dylemat więźnia,
rodzaj gry, rozważanej przez teorię gier, ilustrujący dylemat: czy gracze powinni ze sobą współpracować czy też konkurować?
dylemat więźnia
Encyklopedia PWN
Zazwyczaj przedstawia się dylemat więźnia następująco: dwaj przestępcy, którzy dokonali napadu na stację benzynową, zostali schwytani przez policję podczas bicia staruszka. Osadzeni w osobnych celach, bez możliwości komunikowania się ze sobą, muszą podjąć decyzję, czy przyznać się do napadu? Grożą im następujące wyroki: jeżeli obaj nie przyznają się do napadu na stację benzynową, to zostaną skazani tylko za pobicie staruszka na jeden rok więzienia; jeżeli jeden z nich przyzna się do napadu na stację benzynową, zostanie skazany na 2 lata więzienia (bowiem współpracował z wymiarem sprawiedliwości), natomiast drugi więzień, ten, który nie przyznał się, zostanie skazany na 8 lat. Jeżeli przyznają się obaj — otrzymają po 3 lata więzienia. Skutki podjętych przez nich decyzji ilustruje tzw. macierz wypłat. Wypłaty to wyroki więzienia w latach. Z lewej strony umieszczono wyroki dla pierwszego gracza. Każdy z graczy ma do wyboru 2 strategie: przyznać się lub nie przyznać się. Najkorzystniejszy wynik uzyskaliby obaj gracze, nie przyznając się do napadu na stację benzynową. Jednak strategią dominującą każdego z graczy, czyli najlepszym wyborem, niezależnie od tego, co zrobi drugi gracz, jest przyznać się. To rozwiązanie jest racjonalne z punktu widzenia poszczególnych graczy, jednak nie prowadzi ono do optymalnego dla nich wyniku. Dylemat więźnia jest wykorzystywany w psychologii do modelowania zachowań ludzi oraz w ekonomii do modelowania kartelu.
Sławomir Sztaba
