anateksis

anateksis

[gr. anátēksis ‘topnienie’],

geol. proces zachodzący w skorupie ziemskiej na głęb. 10–20 km, polegający na upłynnianiu (topieniu) starszych kompleksów skalnych pod wpływem wysokiej temperatury i wysokiego ciśnienia oraz przepajaniu ich emanacjami magmy (pary, gazy) lub magmą;

wg innych poglądów anateksis może zachodzić bez dopływu substancji z zewnątrz. Podczas anateksis, wskutek stopniowego wzrostu temperatury i ciśnienia, poszczególne składniki skały są wytapiane wg kolejności określonej ich temperaturą topnienia (a. dyferencjalna). Ciekłe produkty anateksis mogą zostać w skale macierzystej lub pod wpływem ciśnienia są wyciskane spomiędzy składników nieupłynnionych i gromadzą się w masy wtórnej magmy, zdolnej do tworzenia intruzji. Proces gromadzenia się wtórnej magmy w wyniku anateksis nosi nazwę palingenezy, a magma taka jest określana jako palingenetyczna; produktami jej krystalizacji są granitoidy, zw. palingenetycznymi.