afrykańskie pisma

afrykańskie pisma:

1) Systemy symbolizmu graficznego, w większości o charakterze piktogramów i ideogramów, powstałe na obszarze Czarnej Afryki (złożony sytem ideogramów i piktogramów tzw. nsibibi odkryto na pocz. XX w. w Nigerii); oryginalne systemy notacji tekstów w językach rodzimych o różnym wykorzystaniu, m.in. pismo etiopskie, berberskie, meroickie, nubijskie, fenickie, amharskie, bamum.

2) Systemy reguł ortograficznych stosowanych do zapisu języków afrykańskich alfabetem łacińskim. Kolonialny podział Afryki miał wpływ na reguły zapisu języków, w tym nazw własnych, w których odwoływano się do języka metropolii (np. Ouagadougou, Bauchi, Djibouti). Zasada Sir W. Jonesa (notacja samogłosek jak we włoskim a spółgłosek jak w angielskim) upowszechniła się gł. na terenach kolonii brytyjskich. Pierwsze próby ujednolicenia zapisu języków afrykańskich alfabetem łacińskim pochodziły ze środowisk misyjnych (alfabet anglikańskiego Towarzystwa Misyjnego Kościoła 1848, alfabet misyjny M. Müllera z 1854, a przede wszystkim Standard Alphabet K.R. Lepsiusa z 1855), i zostały przyjęte przez misjonarzy do ich prac nad językami. Stosowano je również w pracach naukowych. Wykorzystywano w nich 26 znaków pisma łacińskiego o stałej wartości fonetycznej oraz znaki uzupełnione diakrytykami. Powstanie międzynarodowego alfabetu fonetycznego IPA (koniec XIX w.) pozwoliło notować osobliwości języków afrykańskich. Pojawił się natomiast problem wyboru ortografii stosowanych w życiu codziennym. Międzynarodowy Instytut Afrykanistyczny (powołany 1926) przygotował Alfabet dla Afryki — zbiór zasad ortograficznych zalecanych przy notacji języków afrykańskich. W niepodległych państwach afrykańskich powstały alfabety narodowe, standaryzujące według tych zasad reguły ortografii języków rodzimych, np. w Ghanie, Mali, Wybrzeżu Kości Słoniowej, ale wybór znaków z alfabetu IPA i stosowane odstępstwa okazały się różne w różnych językach. Języki o dłuższych tradycjach piśmienniczych, takie jak suahili, hausa czy joruba zachowały utrwalone reguły zapisu. Mało skuteczne okazały się też próby unifikacji różnych alfabetów tego samego języka używanego w różnych krajach, np. hausa w Nigerii i Nigrze. Alfabet dla Afryki MIA był podstawą nowych alfabetów dla języków narodowych, takich jak sango w Republice Środkowej Afryki, somali w Somalii. Na konferencji w Niamey (Niger) pod egidą UNESCO 1978 alfabet ten zaktualizowano i zatwierdzono jako African Reference Alphabet.