Vignola
 
Encyklopedia PWN
Vignola
[winjọla] Wymowa,
właśc. Giacomo (Jacopo) Barozzi da Vignola, ur. 1 X 1507, Vignola k. Bolonii, zm. 7 VII 1573, Rzym,
włoski architekt i teoretyk architektury.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 1 X 1507 w Vignoli koło Modeny.
Najwybitniejszy architekt rzymski przełomu manieryzmu i wczesnego baroku. Początkowo pracował jako malarz dekorator w Bolonii i od 1530 w Rzymie; 1534 współpracował z Baldassare Peruzzim i Antoniem Sangallem przy wznoszeniu budowli watykańskich, wykonywał też pomiary zabytków starożytnych do planowanej przez Accademia della Virtù edycji traktatu Witruwiusza. W 1541–43 przebywał we Francji na dworze króla Franciszka I, współpracując z Franceskiem Primaticciem przy wykonywaniu odlewów z posągów antycznych do dekoracji zamku w Fontainebleau. Następnie działał w Rzymie, gdzie pracował wspólnie z Michałem Aniołem. W swojej twórczości łączył cechy renesansowe, manierystyczne i wczesnobarokowe. Zmarł 7 VII 1573 w Rzymie, został pochowany w Panteonie.
Dzieła
W 1543–46 w Bolonii, mianowany przez papieża Pawła III budowniczym San Petronio, sporządził projekt (nie zrealizowany), który miał nadać gotyckiemu kościołowi cechy klasyczne. Zbudował też m.in. Palazzo Bocchi i Palazzo Comunale. Na przełomie 1549 i 1550 powrócił do Rzymu, gdzie dla papieża Juliusza III zaprojektował Villa Giulia (1551–55, w pracach uczestniczyli Bartolomeo Ammanati i Vasari), arcydzieło manierystycznej architektury i sztuki ogrodowej. W dzielnicy Flaminia zbudował niewielką centralną świątynię San Andrea sulla Flaminia (około 1550), założoną na planie kwadratu, z kopułą na owalnym bębnie. Wprowadzenie owalu do architektury sakralnej powtórzył w planie kościoła Santa Anna opodal Watykanu (1573, realizacja 1783; na nim częściowo oparty projekt kolegiaty w Klimontowie 1643–50, Wawrzyńca Senesa). Po śmierci Michała Anioła został budowniczym Bazyliki Św. Piotra (1567).
Il Gesù
Największymi osiągnięciami architektonicznymi Vignoli stały się Palazzo Farnese w Capraroli (1559–64, we wcześniej rozpoczętej przez Peruzziego i Sangallę budowli pentagonalnej jego dziełem są dość surowe elewacje kontrastujące z bogato zdobionymi wnętrzami, wewnętrzny owalny dziedziniec, spiralne schody zwane Królewskimi) — budowla często naśladowana przez innych architektów, oraz macierzysty kościół jezuitów Il Gesù w Rzymie (1568, ukończony 1584 przez Giacoma della Portę, którego dziełem jest fasada) — zbudowany na planie krzyża łacińskiego, z otwartymi na nawę główną kaplicami zamiast naw bocznych i kopułą na skrzyżowaniu nawy z transeptem, stał się wzorem świątyń jezuickich (również w Polsce, m.in. kościół Św.Św. Piotra i Pawła w Krakowie 1597–16), powielanym również w innych barokowych kościołach. Przy planowaniu układu wnętrza Vignola oparł się na przykładzie kościoła San Andrea w Mantui L.B. Albertiego, z tą różnicą, że w Il Gesù kaplice są połączone przejściami. Istotną funkcję pełni tu także gra światła i cienia we wnętrzu. Vignola również projektował nagrobki (m.in. kardynała Ranuccio Farnese w kościele Św. Jana na Lateranie).
Vignola jest autorem słynnych traktatów architektonicznych: O pięciu porządkach w architekturze (Regole delie cinque ordini 1562, wydanie polskie 1955) i Dwie reguły praktycznej perspektywy (Le due regole della prospettiva pratica 1583).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Vignola, plan kościoła Il Gesù ,1568rys. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Caprarola, Palazzo Farnese (Vignola) fot. H. Kowalski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rzym, Il Gesù, wnętrzefot. P. Jamski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rzym, fasada kościoła Il Gesù fot. P. Jamski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Vignola, Vasari i Ammanati, Villa Giulia w Rzymie, plan fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia