Sri Lanka. Gospodarka

Sri Lanka. Gospodarka.

Kraj rozwijający się, o rosnącej roli usług (handel, turystyka, telekomunikacja, bankowość) i przemysłu przetwórczego, a malejącym znaczeniu tradycyjnego rolnictwa plantacyjnego (pozostałość kolonialna) w tworzeniu dochodu narodowego. Tempo wzrostu gospodarczego w początku lat 80. XX w. stosunkowo wysokie — ponad 5% rocznie, w końcu lat 80. znacznie niższe (ok. 2,6% rocznie) w związku z nasilającą się wojną domową między Syngalezami i Tamilami; w latach 90. ożywienie gospodarcze związane z kredytami z Azjatyckiego Banku Rozwoju i Banku Światowego oraz rozwojem przemysłu przetwórczego w wolnocłowych strefach ekonomicznych, utworzonych w końcu lat 70. na zachodnim wybrzeżu kraju; od lat 80. utrzymywał się wysoki przyrost PKB (1997–2000 średnio 5,3% rocznie); w 2001 po raz pierwszy od wielu lat wystąpiła recesja, związana z sytuacją w gospodarce światowej, trudnościami energetycznymi i strajkami pracowników budżetowych; w grudniu 2004 duże straty (szacowane na 1,5 mld dolarów USA) spowodowane katastrofalnym tsunami. PKB na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 4,1 tys. dolarów USA (2007). Struktura wytwarzania PKB: usługi 56,5%, przemysł 26,9%, rolnictwo 16,5%. Około 1 mld dolarów USA rocznie wpływa od obywateli Sri Lanki pracujących za granicą.

Przemysł.

Sri Lanka posiada znaczne zasoby surowców miner.; w górach eksploatacja grafitu (3,4 tys. t, 2003; jedno z największych złóż w świecie), kamieni szlachetnych (szafiry — 774 tys. karatów, rubiny, topazy) i półszlachetnych, rud żelaza oraz materiałów budowlanych (granity, gnejsy, wapienie); na wybrzeżu wydobycie piasków ilmenitowych i monacytowych, zawierających m.in. cyrkon, tytan, tor i rad; pozyskanie soli kam. z wody morskiej. Produkcja energii elektrycznej 8,2 mld kW·h (2005); 61% (2002) energii elektrycznej dostarczają elektrownie cieplne, 39% hydroelektrownie, największe na Mahanadi (500 MW) i Kelani (kaskada). Przemysł przetwórczy skupiony prawie w całości w aglomeracji Kolombo i przyległych dwóch strefach ekon., rozwinięty gł. przemysł tekstylny, odzież. i skórz. (łącznie ok. 45% wartości produkcji przem.), ponadto spoż. (ok. 25% — przetwórnie herbaty, cukrownie, zakłady tytoniowe) oraz chem. (16% — gł. gumowy, rafineryjny, tworzyw sztucznych); większe zakłady przem. stanowią własność państw.; duże znaczenie ma rzemiosło: tkactwo, wyroby z drewna, kości słoniowej i metali, biżuteria.

Rolnictwo.

Grunty orne i plantacje zajmują 29% pow. kraju, łąki i pastwiska 7%, lasy 32%, pozostała część to nieużytki; zróżnicowana struktura gospodarstw rolnych: plantacyjne o powierzchni do kilkuset ha i małe, drobnotowarowe poniżej 1 ha; 2/5 pow. upraw zajmują plantacje herbaty (najlepsze gat. w górach, na wys. ok. 1200 m), kauczukowca (pogórze i południowo-zachodnie wybrzeże) i palmy kokosowej (wybrzeże południowe i zachodnie). Sri Lanka jest czołowym świat. producentem herbaty (317 tys. t, 2005) i cynamonu (13,0 tys. t), jest liczącym się producentem kauczuku naturalnego (najbardziej wilgotne wybrzeża południowo-zachodnie, i rejon Ratnapury; zbiory 104 tys. t) i kopry. Uprawia się także pieprz, kardamon, goździki, ananasy, trzcinę cukrową, tytoń. Z roślin żywieniowych uprawa ryżu w dolinach rzek (2–3 zbiory rocznie, 3,1 mln t), prosa w suchych regionach, manioku, batatów i in.; produkcja zbóż nie zaspokaja potrzeb wewnętrznych. Maleje hodowla bydła, bawołów (siła pociągowa) i kóz. Duże znaczenie ma leśnictwo (pozyskanie drewna na eksport i opał) a także rybołówstwo mor. i śródlądowe (łączne połowy 279 tys. t, 2003).

Turystyka.

Od lat 80. XX w. intensywnie rozwija się turystyka; 2005 wyspę odwiedziło 566 tys. osób, gł. z Indii, Wielkiej Brytanii i Niemiec; wpływy z turystyki wyniosły 808 mln dol. USA; gł. ośr. turyst.: zabytki architektury buddyjskiej w Kandy i Anuradhapura oraz parki narodowe.

Transport i łączność.

Stosunkowo dobrze rozwinięta sieć transportowa; 97,3 tys. km dróg, (w tym 81% o nawierzchni utwardzonej), magistralne: Kolombo–Dżafna z odgałęzieniem do Trikunamalaja; 1449 km linii kol. (szerokotorowe) łączy Kolombo z ośr. regionalnymi; żegluga przybrzeżna; połączenie promowe z Indiami, wzdłuż Mostu Adama; gł. porty mor.: Kolombo, Trikunamalaja i Galla; ich łączne przeładunki przekraczają 33,8 mln t (2004); międzynarodowy port lotniczy w Kolombo. Sieć łączności modernizowana przez prywatnych operatorów; 1,2 mln abonentów telefonii stacjonarnej; w użytkowaniu 3,4 mln telefonów komórkowych (2005).

Handel zagraniczny.

Wartość eksportu 6,3 mld dol. USA, importu 9,0 mld dol. USA (2005); eksport tekstyliów, odzieży i akcesoriów odzież., produktów rolnych (ich udział w strukturze eksportu wyraźnie maleje, z ponad 90% w latach 70. do poniżej 20% w pierwszych latach XXI w.), gł. herbaty, kauczuku, kopry i przypraw korzennych, kamieni szlachetnych oraz grafitu; import tkanin, przędzy, maszyn, środków transportu, ropy naft. i produktów naft., żywności; gł. partnerzy handl.: USA, Indie, W. Brytania, Chiny.