Urodził się 23(?) IV 1564 (tradycyjna data na podstawie zapisu w księgach parafialnych o chrzcie 26 IV) w Stratford-upon-Avon (hrab. Warwick). Biografia Shakespeare’a opiera się na nielicznych zachowanych dokumentach, zawiera niejasności i braki. Był synem rzemieślnika i kupca, także urzędnika władz Stratford-upon-Avon; matka pochodziła ze zubożałej szlacheckiej rodziny. William Shakespeare uczęszczał do cieszącego się bardzo dobrą opinią miejscowego gimnazjum, gdzie poznał łacinę i grekę oraz literaturę klasyczną; jego nazwisko nie figuruje w rejestrach uniwersyteckich. W 1582 odbył się ślub Shakespeare’a z A. Hathaway, 1583–85 z tego związku urodziło się troje dzieci. Lata 1585–92 to tzw. lata nieznane. Lukę wypełniają liczne hipotezy i legendy wyjaśniające źródła erudycji i rozległej wiedzy Shakespeare’a oraz znajomość warsztatu teatralnego. Przypuszczalnie po opuszczeniu Stratford-upon-Avon przyjął posadę nauczyciela w magnackiej posiadłości lub przyłączył się do wędrownej trupy aktorów, by ostatecznie osiąść w Londynie.
Dramatopisarz i aktor Pierwsza wzmianka o Shakespearze jako aktorze i dramatopisarzu pochodzi z 1592 z pamfletu R. Greene’a, który sarkastycznie opisał osiągnięcia Shakespeare’a, nazywając go „parweniuszowską wroną”, „strojącą się w piórka innych pisarzy”, pierwszą „trzęsisceną” kraju, co wskazuje na to, że zdobył już w tym czasie pewną pozycję i że zajmował się przeróbkami cudzych utworów. Okres zamknięcia teatrów z powodu epidemii (1592–94) wykorzystał Shakespeare na stworzenie poematów Wenus i Adonis (1593) oraz Lukrecja (1594), dedykowanych hrabiemu Southampton. Dokument z III 1595 jednoznacznie wiąże Shakespeare’a z teatralną Trupą Lorda Szambelana, której sukcesy przyniosły mu znaczne korzyści materialne, co potwierdza m.in. nadanie ojcu herbu (1596), zakup okazałego domu w Stratford-upon-Avon i in. inwestycje. W 1596–97 trupa Shakespeare’a występowała w budynku The Theatre w centrum Londynu, a po wygaśnięciu dzierżawy ziemi przeniosła się 1599 do amfiteatralnego budynku The Globe na południowym wybrzeżu Tamizy. Od 1608 trupa dzierżawiła, a 1609 przejęła na własność halowy The Blackfriar’s Theatre, gdzie kontynuowano występy zimą. W 1603 Jakub I podniósł rangę zespołu, nadając mu nazwę Trupy Królewskiej. Prawdopodobnie Shakespeare angażował się w działalność teatralną głównie jako dramatopisarz, tworząc 2 sztuki rocznie. Tradycja przypisuje mu też występy w roli ducha ojca Hamleta i Adama w Jak wam się podoba, a także tzw. role królów (pisemne źródła odnotowują jedynie udział w 2 sztukach B. Jonsona). Około 1610 Shakespeare przeniósł się do Stratford-upon-Avon, zachowując związki z Londynem. W 1616 sporządził ostateczną wersję testamentu, którego egzekutorami ustanowił córkę Zuzannę i jej męża. Oprócz legatów dla rodziny Shakespeare poczynił też symboliczne zapisy dla 2 aktorów Trupy Królewskiej, przypuszczalnie powierzając im w ten sposób los swych dzieł. Zmarł 23 IV 1616 w Stratfordzie. Dzieci córek Shakespeare’a nie miały potomstwa i ród pisarza w prostej linii wygasł 1670.
Nie zachował się żaden rękopis Shakespeare’a; za jego życia ukazało się jedynie 18 utworów w formacie quarto, z których część to wersje pirackie, powstałe na podstawie rekonstrukcji z pamięci aktorów (tzw. złe quarto), źródłem pozostałych wydań są egzemplarze suflerskie i odzwierciedlające różne etapy kompozycji wersje autorskie (tzw. dobre quarto). Podstawę wydań dzieł Shakespeare’a stanowi edycja zbiorowa 36 sztuk z 1623 (tzw. pierwsze folio), opracowana przez wymienionych w testamencie aktorów, którzy dokonali też pierwszego podziału genealogicznego na tragedie, komedie i kroniki historyczne z dziejów Anglii. W 1664 do tego kanonu dołączono Peryklesa i 6 sztuk apokryficznych. Daty powstania są hipotetyczne, ustalono je na podstawie wzmianek w źródłach historycznych (głównie informacje o wystawieniu), zawartych w utworach odniesień do bieżących wydarzeń z epoki oraz analizy porównawczej tekstów pod kątem tematycznym i stylistycznym.
Okres początkowy Zwykle w twórczości Shakespeare’a wyróżnia się okres początkowy, w którym pisarz eksperymentował ze wszystkimi 3 gatunkami dramatycznymi; postaci z powstałych wówczas dramatów są mniej zindywidualizowane, choć zarysowuje się już wyraźna tendencja do pogłębiania perspektywy psychologicznej, a w komediach pojawiają się próby zastąpienia farsy i wyrafinowanego dowcipu dworskiego komedią romantyczną; z tego okresu pochodzą: komedie Dwaj panowie z Werony (1590–91), farsowe Poskromienie złośnicy (1590–91), wzorowana na Plaucie Komedia omyłek (1594) i błyskotliwe, przesycone retoryką Stracone zachody miłosne (1594–95), a także tetralogia Henryk VI (ok.1590–92), krwawa tragedia zemsty Tytus Andronikus (1592) i studium zbrodni Ryszard III (1592–93).
Okres drugi Drugi okres (1595–99) cechuje dominacja wielkich komedii; Shakespeare różnicuje środki artystyczne i wprowadza wieloplanowość akcji; powstały wówczas fantasmagoryczny Sen nocy letniej (1595), Kupiec wenecki (1596–97), Wesołe kumoszki z Windsoru (1597–98), także Wiele hałasu o nic (1598) i Jak wam się podoba (1599–1600) — oparte na konwencji miłości dworskiej z zalążkami akcji tragicznej, ponadto kroniki: Ryszard II (1595), Król Jan (1596), Henryk IV (cz. 1 i 2 1596–97, ze słynną postacią Falstaffa) i Henryk V (1598–99) oraz tragedia młodzieńczej miłości Romeo i Julia (1595).
Okres wielkich tragedii Lata 1599–1608 to okres wielkich tragedii obrazujących stopniową dezintegrację hierarchii wartości i psychiki bohaterów w obliczu kumulujących się nieszczęść, z charakterystyczną przewagą predyspozycji charakterologicznych nad czynnikami losu: dramat polityczny Juliusz Cezar (1599), Hamlet ( wystawienie 1601) — oparty częściowo na konwencjach tragedii zemsty, Otello (1604) — studium manipulacji i zawiści, Tymon Ateńczyk (1605) oraz Król Lir (1605 lub 1606) — monumentalna historia rozpadu państwa i rodziny, Makbet (1606), Antoniusz i Kleopatra (1606), Koriolan (1608). W 1608–13 zaznaczyły się wpływy młodszych dramatopisarzy i gustów bardziej elitarnej publiczności teatru The Blackfriar’s, powstały więc głównie romanse, określane tak ze względu na nierealistyczny charakter fabuły i tragikomiczną wymowę: Perykles (1607), Opowieść zimowa (1609), Cymbelin (1610) i uważana za dzieło pożegnalne Burza (1611). Shakespeare współtworzył również z J. Fletcherem kronikę Henryk VIII (1613). Oprócz wymienionych sztuk Shakespeare’owi przypisuje się autorstwo fragmentów w dramatach Sir Thomas More, The Two Nobel Kinsmen, Edward III i Cardenio. Jest też twórcą cyklu 154 sonetów (wydanie 1609), zaliczanych do arcydzieł angielskiej liryki, opisujących relacje emocjonalne domniemanego autora i obdarzonego przez niego platonicznym uczuciem młodego mężczyzny, a także zmysłowej Czarnej Damy i Poety Rywala; wśród pozostałych wątków dominuje pochwała twórczości i płodności — przeciwstawionych przemijaniu. Z kilkoma wyjątkami Shakespeare zapożyczył fabuły sztuk z innych utworów literackich: literatury klasycznej (Owidiusz, Plutarch, Plaut, Seneka Młodszy), włoskiej (G. Boccaccio) i angielskich kronik historycznych (R. Holinshed, E. Hall); źródłem inspiracji była też twórczość współczesnych dramatopisarzy (Ch. Marlowe, J. Lyly, Th. Kyd), podstawowym źródłem odniesień jest Biblia i szeroko pojęta kultura elżbietańska.
Znaczenie twórczości Geniusz Shakespeare’a polega na wszechstronnym operowaniu konwencjami dramatycznymi: precyzyjnej konstrukcji wielowątkowej fabuły, zindywidualizowanych postaciach o pogłębionej sylwetce psychologicznej oraz mistrzowskiej konstrukcji dialogu. Język Shakespeare’a charakteryzuje rozbudowane obrazowanie i bogata metaforyka, nasycenie retoryką, wieloznaczność i aluzyjność. Shakespeare utrwalił cechy gatunkowe komedii romantycznej i tragedii charakteru; łączył elementy fantastyki i realizmu, umiejętnie posługiwał się efektami teatralnymi, ukazując losy jednostek na tle mechanizmów władzy i historii. Głębia metafizyczna, wyrazistość postaci i dynamika akcji zadecydowały o ponadczasowej fascynacji twórczością Shakespeare’a. Jego sztuki utrzymywały się w repertuarze teatrów niemal nieprzerwanie od końca XVI w., choć początkowo wystawiano je w „ulepszonych” neoklasycystycznych przeróbkach; radykalna zmiana ocen i powrót do pierwotnych wersji nastąpiły w 2. połowie XVIII w.; pierwszymi krytykami Shakespeare’a byli J. Dryden i A. Pope, największy wpływ na angielską recepcję wywarł S.T. Coleridge, którego interpretacje upowszechniły opinię o geniuszu Shakespeare’a. Podobnie jak w Anglii, w Europie zainteresowanie twórczością pisarza wzrosło w epoce romantyzmu; z czasem nastąpił też niezwykle intensywny rozwój badań przedstawicieli niemal wszystkich metodologii krytycznoliterackich; dynamicznie rozwijają się też badania nad szeroko rozumianą obecnością Shakespeare’a w kulturze, m.in. w formie adaptacji i przekładów. Do niegasnącej popularności Shakespeare’a przyczyniły się liczne ekranizacje, m.in.: L. Oliviera (Henryk V 1945, Hamlet 1948), F. Zeffirelliego (Romeo i Julia 1968, Hamlet 1990) i K. Branagha (Henryk V 1989, Wiele hałasu o nic 1993, Hamlet 1996).
Recepcja w Polsce W Polsce sztuki Shakespeare’a wprowadził na scenę W. Bogusławski, wystawiając Hamleta (1798), a następnie Romea i Julię (pt. Groby Werony 1798), Króla Lira (1805) i Makbeta (1812) — na podstawie wcześniejszych francuskich lub niemieckich przeróbek teatralnych. Pierwszych tłumaczeń z oryginału dokonał L. Hołowiński (1839), a trwałe miejsce w kanonie literackim zdobyły przekłady J. Paszkowskiego, S.E. Koźmiana i L. Ulricha, które weszły w skład pierwszego polskiego wydania dzieł Shakespeare’a (1875–77) pod redakcją J.I. Kraszewskiego; w XX w. sztuki Shakespeare’a tłumaczyli m.in.: J. Kasprowicz, K.I. Gałczyński, J. Iwaszkiewicz, Z. Siwicka, M. Słomczyński (przekład wszystkich utworów), S. Barańczak; polskie wydanie zbiorowe: Dzieła dramatyczne (t. 1–6 1964), Poematy (1964), Wiersze i poematy (1977), Dzieła (t. 1–39 1979–88). Na uwagę zasługuje też ok. 40 premier w Teatrze Telewizji, np. Otello A. Chrzanowskiego (1981), Hamlet J. Englerta (1984), Ryszard III F. Falka (1989), Hamlet A. Wajdy (1990), Koriolan M. Bork (1995), oraz intensywna recepcja teatralna.
, ur. 23(?) IV 1564 (tradycyjna data na podstawie zapisu w księgach parafialnych o chrzcie 26 IV), Stratford-upon-Avon (hrab. Warwick), zm. 23 IV 1616, tamże,
