Michał VIII Paleolog, założyciel dyn. Paleologów, ur. ok. 1224, zm. 11 XII 1282,
cesarz bizant. od 1259 (panował w Konstantynopolu od 1261);
Michał VIII Paleolog
Encyklopedia PWN
zał. dyn. Paleologów, ostatniej w dziejach Bizancjum; po śmierci Teodora II Laskarysa objął rządy w imieniu jego małoletniego syna Jana IV; zabiegając o restaurację cesarstwa, pokonał swych przeciwników w bitwie pod Pelagonią (1259); następnie zajął Konstantynopol, kładąc kres Cesarstwu Łac. i koronował się na cesarza; zagrożony koalicją Łacinników, podjął negocjacje z papiestwem i 1274 zawarł unię lyońską; spowodowało to opozycję wewnątrz państwa, której nie zdołał pokonać, nie mógł także sprostać rosnącym wymaganiom Rzymu dotyczącym realizacji unii; potępiony 1278 przez własny Kościół, ekskomunikowany 1281 i 1282 przez papieża; pozbawiony papieskiego wsparcia przeciw Karolowi I Andegaweńskiemu, poparł powstanie antyandegaweńskie 1282 na Sycylii (nieszporysycylijskie), ratując ostatecznie Bizancjum przed powtórzeniem się IV krucjaty; swoją działalnością na zachodzie dał dowód wybitnego talentu polit., ale jednocześnie zaniedbał działania na rzecz Azji Mniejszej, gdzie cesarstwo traciło swe posiadłości na rzecz Turków.
