Loyola Ignacy

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Loyola

[lojọla]

Ignacy, Ignacio de Loyola , łac. Ignatius de Loyola, właśc. Iñigo López de Racalde , święty, ur. 23 X 1491, zamek Loyola, prow. Guipúzcoa (Baskonia), zm. 31 VII 1556, Rzym,

hiszpański teolog, ksiądz, założyciel Towarzystwa Jezusowego.

Urodził się 23 X 1491 w zamku Loyola (prowincja Guipúzcoa, Baskonia). Pochodził z rodu szlacheckiego. W wieku 16 lat podjął służbę w przybocznej gwardii Manrique de Lara, wicekróla Nawarry. Podczas wojny z Francją został ranny (1521) pod Pampeluną. Lektura dzieł religijnych podczas przewlekłej rekonwalescencji spowodowała jego duchowe odrodzenie i decyzję o podjęciu pokuty. Po przeżyciu objawienia Maryi z Dzieciątkiem i nieoczekiwanym uzdrowieniu Loyola odbył dziękczynną pielgrzymkę do sanktuarium maryjnego w Monserrat, a następnie spędził 11 miesięcy jako pustelnik w grocie w Manresie, gdzie opracował zarys metody ćwiczeń duchownych będących prototypem rekolekcji. Tekst opublikował później w formie niewielkiej książeczki (Ćwiczenia duchowe).

W służbie Kościoła

Loyola odkrył wówczas swe powołanie do służby Kościołowi we współpracy z innymi. W 1523 udał się z pielgrzymką do Rzymu i Jerozolimy, a po powrocie do Hiszpanii podjął studia filozoficzno-humanistyczne w Barcelonie, Alcalá de Henares i Salamance. Podejrzewany o nowinkarstwo, był dwukrotnie więziony przez inkwizycję i — mimo późniejszego oczyszczenia z zarzutów — objęty zakazem nauczania aż do czasu ukończenia studiów teologicznych. W 1528 rozpoczął je na Sorbonie w Paryżu, gdzie spotkał m.in. Piotra Fabera, Franciszka Ksawerego, Szymona Rodrigueza, Jakuba Layneza, z którymi 1534 złożył na wzgórzu Montmartre ślub ubóstwa i podjął postanowienie pracy misyjnej w Palestynie. W 1537 przyjął święcenia kapłańskie i wobec niemożności działania na terenie Ziemi Świętej (z powodu niepokojów wojennych) przybył do Rzymu, gdzie napisał zarys konstytucji zakonnych Towarzystwa Jezusowego (1540 zatwierdzone przez papieża Pawła III bullą Rigimini Militantis Ecclesiae [‘o Kościele walczącym’]). Od 1541 pełnił funkcję pierwszego generała zakonu jezuitów, przyczyniając się nie tylko do jego rozwoju instytucjonalnego, ale także do rozszerzenia działalności misyjnej i edukacyjnej jezuitów (jezuickie szkolnictwo). Swą obecność apostolską zaznaczył szczególnie w Rzymie, gdzie reaktywował lub inicjował dzieła charytatywne, organizował rekolekcje, działał jako kierownik duchowy i doradca kościelny w sprawach reformy katolickiej. W celu przygotowania młodych księży do pracy duszpasterskiej na terenach zagrożonych reformacją, 1551 założył uczelnię Collegium Romanum (Papieski Uniwersytet Gregoriański), która stała się prototypem przyszłych kolegiów jezuickich. W przekonaniu, że życie religijne powinno być nakierowane na wewnętrzne doskonalenie człowieka i jego zjednoczenie z Bogiem, Loyola propagował działalność duszpasterską, która miała prowadzić wiernych do życia w naśladowaniu Chrystusa, zwłaszcza w miłości i posłuszeństwie (cel jezuitów określił jako „pomoc duszom”). W obliczu reformacji protestanckiej Loyola oddał jezuitów do dyspozycji papieża. Zmarł 31 VII 1556 w Rzymie. W 1609 został beatyfikowany przez papieża Pawła V. W 1622 został ogłoszony świętym przez papieża Grzegorza XV.

W sztukach plastycznych przedstawiany w czarnym habicie, często z imieniem Jezus na piersiach, niekiedy w stroju pątniczym lub rycerskim; atrybuty: księga, globus, który odpycha nogą, łaciński skrót A.M.D.G. (dewiza jezuitów ad maiorem Dei gloriam). Patron rekolekcji (od 1922) oraz rodzących kobiet; orędownik w duchowej walce ze złem, stąd wzywany też przeciw wilkom. Wspomnienie liturgiczne: 31 VII.

Ćwiczenia duchowe — dzieło życia Loyoli

Ćwiczenia duchowe to klasyczne dzieło świętego Ignacego Loyoli z zakresu duchowości chrześcijańskiej; zawiera sposoby odprawiania rozmyślania, rachunku sumienia i innych praktyk rekolekcyjnych, które mają na celu rozwój doskonałości chrześcijańskiej; powstało w latach 20. i 30. XVI w. W Ćwiczeniach duchowych są widoczne wpływy świętego Tomasza à Kempis (O naśladowaniu Chrystusa), Ludolfa z Saksonii (metoda kontemplacji tajemnic życia Chrystusa), Jakuba de Voragine (Złota legenda) oraz inspiracje nurtem devotio moderna, głoszącym konieczność pogłębiania życia wewnętrznego, umartwienia i systematycznej modlitwy. Niezbędnym warunkiem osiągnięcia osobistej świętości jest według świętego Ignacego praktykowanie zasad rozumnego używania środków do celu, obojętności (uwolnienie od zbędnych przywiązań i lęków) i maksymalizmu (ciągły postęp i realizacja tego, co lepsze). Ćwiczenia duchowe dzielą się na 4 części (tygodnie): oczyszczenie, podjęcie pracy wewnętrznej, rozmyślanie z udziałem wyobraźni i uczuć, kontemplacja życia Jezusa i miłości Bożej. Początkowo były odprawiane jedynie w wyjątkowych sytuacjach (np. wybór życia zakonnego) i doświadczeniach duchowych, później upowszechniły się jako coroczne (8- lub 10-dniowe rekolekcje). Na Ćwiczeniach duchowych zostały oparte konstytucje zakonne i formacja duchowa jezuitów. W 1922 święty Ignacy został ogłoszony przez papieża Piusa XI patronem ćwiczeń duchownych, które dostosowane do współczesnych czasów miały stać się narzędziem odnowy duchowej po Soborze Watykańskim II. Ćwiczenia duchowe zostały przetłumaczone na niemal wszystkie języki świata.

Anegdota z życia Loyoli

Po powrocie do zdrowia, nadwyrężonego wojennymi ranami, Loyola, chcąc zmienić swoje życie udał się na pielgrzymkę do klasztoru w górach Montserratu. Po drodze spotkał pewnego Maura, z którym wdał się w dysputę o Najświętszej Pannie. Maur podważał to, iż pozostała ona dziewicą po urodzeniu syna. W pewnym momencie Maur wyprzedził Loyolę, zostawiając go samego, mówiąc mu, iż musi się spieszyć, a udaje się do pewnej wsi, do której skręci z głównej drogi za jakiś czas. Pozostawiony w samotności Loyola zaczął przeżywać wątpliwości, czy aby nie powinien ukarać Maura za ewidentne bluźnierstwo, do czego popychała go jego żołnierska natura. Puścił wolno mulicę na której jechał. Postanowił, że jeżeli mulica sama skręci w boczną drogę, w tą samą, w którą skręcił Maur, to dopadnie go i zasztyletuje. Mulica nie skręciła z głównej drogi i zaprowadziła Loyolę prosto w stronę klasztoru.

Pozzo Andrea, ołtarz św. Ignacego, kościół Il Gesù w Rzymie, 1696–1700

Papież Paweł III zatwierdza zakon jezuitów (Ignacy Loyola przyjmuje konstytucję zakonu), grawiura K. de Mallery — Bibliothèque nationale, Paryż