Krasicki Ignacy, hrabia, kryptonim X.B.W., ur. 3 II 1735, Dubiecko k. Przemyśla, zm. 14 III 1801, Berlin,
poeta, prozaik, encyklopedysta, przez współczesnych zwany księciem poetów; biskup warmiński i arcybiskup gnieźnieński.
W 1759–61 na studiach w Rzymie 1764–66 w kręgu najbliższych współpracowników Stanisława Augusta Poniatowskiego (m.in. uczestnik obiadów czwartkowych, współzałożyciel i publicysta „Monitora”); 1765 prezydent trybunału małopol. w Lublinie; od 1766 biskup warmiński, z tytułem księcia (stąd kryptonim literacki X.B.W.) i siedzibą w Lidzbarku Warmińskim; po zaborze Warmii przez Prusy 1772 utrzymywał ścisły kontakt z krajem (gościł także na dworze Fryderyka Wilhelma II); po III rozbiorze (1795) został arcybiskupem gnieźnieńskim; 1798–99 wydawca czasopisma „Co tydzień”. Czołowy pisarz polskiego oświecenia, najwybitniejszy w poezji przedstawiciel klasycyzmu stanisławowskiego; w głośnych poematach heroikomicznych wydrwił bezkrytyczny stosunek sarmackiej historiografii do tzw. legendarnych dziejów Polski (Myszeis 1775, łącząca motyw wojny zwierząt z zaczerpniętym z kroniki W. Kadłubka podaniem o zjedzonym przez myszy Popielu) oraz ciemnotę i nieróbstwo licznych wówczas zakonów żebrzących (Monachomachia 1778 i odpowiadająca na głosy potępienia ironiczna Antymonachomachia 1780); w Satyrach (1779) przeprowadził wszechstronną krytykę szlacheckiego sarmatyzmu (Do króla, Pijaństwo) i bezkrytycznego naśladowania cudzoziemszczyzny (Żona modna); w alegorycznych scenkach Bajek i przypowieści (1779) objawił się jako mądry obserwator świata, patrzący z gorzkim uśmiechem na panującą w nim głupotę, przemoc i kłamstwo, doprowadził do mistrzostwa zwięzłość i prostotę formy bajki epigramatycznej. Jako autor Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków (1776) był twórcą pierwszej nowożytnej powieści polskiej (łączącej strukturę romansu edukacyjnego, wyrosłego z felietonów „Monitora”, z elementami powieści przygodowej i utopijnej); w następnych powieściach fabuła została podporządkowana dyskursowi obywatelsko-moralnemu (Pan Podstoli, cz. 1–2 1778–84, cz. 3 1801) i historyczno-rewizjonistycznemu (Historia 1779). W poemacie historycznym Wojna chocimska (1780) przeciwstawił współczesnym prostotę i heroizm „przodków poczciwych”. Ponadto m.in. satyryczne listy, wiersze, proza alegoryczna Powieść prawdziwa o narożnej kamienicy w Kukurowcach (1794), komedie (Solenizant 1780), naśladowania Lukiana i Plutarcha, powiastki orientalne, przekład Pieśni Osjana J. Macphersona (1779–84, wyd. 1792/93), encyklopedia Zbiór potrzebniejszych wiadomości... (t. 1–2 1781–83); Dzieła (t. 1–18 1829–33), Pisma wybrane (t. 1–4 1954), Pisma poetyckie (t. 1–2 1976), Komedie (1956), Korespondencja (t. 1–2 1958), Wiersze wybrane (1964).
Ilustracje
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/2i/d44i1016.jpg)
Kraft Per, Portret Ignacego Krasickiego, ok. 1768 fot. T. Żółtowska-Huszcza/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/22/d94i9705.jpg)
Krasicki Ignacy, Bajki i przypowieści, drzeworyt A. Zaleskiego, 1880 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN