Hormony zwierząt kręgowych

Hormony zwierząt kręgowych

 

Ważniejsze hormony zwierząt kręgowych
Nazwa	Rodzaj	Miejsce wytwarzania	Czynnik pobudzający wytwarzanie	Ogólne działanie
Hormony gruczołów dokrewnych
Somatotropina (STH)	P	przysadka (płat przedni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudza wzrost i metabolizm (anabolicznie)
Adrenokortykotropina (ACTH)	P	przysadka (płat przedni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudza syntezę hormonów kory nadnerczy i metabolizm (katobolicznie)
Tyreotropina (TSH)	GP	przysadka (płat przedni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudza wydzielanie hormonów tarczycy
Gonadotropiny (FSH i LH)	GP	przysadka (płat przedni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudzają syntezę hormonów płciowych w gonadach, rozwój pęcherzyków Graafa, spermatogenezę, jajeczkowanie
Prolaktyna (LTH, Prl)	B	przysadka (płat przedni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudza wzrost gruczołów mlecznych, wydzielanie mleka, produkcję progesteronu przez ciałko żółte
Melanotropina (MSH)	P	przysadka (płat pośredni)	substancja wydzielana przez podwzgórze	pobudza proces ciemnienia skóry, wpływa na adaptację wzroku w ciemności i resyntezę rodopsyny
Wazopresyna (ADH)	P	podwzgórze	zmiany ciśnienia osmotycznego krwi	pobudza skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, zmniejsza wydalanie wody
Gonadoliberyna (GnRH)	P	podwzgórze	nieznany	pobudza uwalnianie hormonów LH i FSH, pośrednio kontroluje dojrzewanie płciowe, cykl menstruacyjny, spermatogenezę i klimakterium
Oksytocyna	P	podwzgórze	nieznany	pobudza skurcz mięśni gładkich (gł. macicy przy porodzie)
Tyroksyna	PA	tarczyca	tyreotropina (TSH)	przyspiesza przemianę materii
Kalcytonina	P	tarczyca	zmiany stężenia jonów wapnia we krwi	obniża stężenie jonów wapnia we krwi
Parathormon	P	gruczoły przytarczyczne	zmiany stężenia jonów wapnia we krwi	podwyższa stężenie jonów wapnia, obniża stężenie jonów fosforanowych, działa na metabolizm tkanki kostnej
Adrenalina	PA	rdzeń nadnerczy	bodźce stresowe	podwyższa ciśnienie krwi, zwiększa stężenie glukozy we krwi
Noradrenalina	PA	rdzeń nadnerczy, zakończenia włókien nerwowych	bodźce stresowe	warunkuje przenoszenie impulsów we włóknach pozazwojowych układu nerwowego współczulnego
Aldosteron	S	kora nadnerczy	adrenokortykotropina (ACTH), angiotensyna	reguluje przemianę mineralną (zatrzymywanie jonów sodu, wydzielanie jonów potasu) i wodną, wzmaga syntezę glikogenu w wątrobie
Kortykosteroidy	S	kora nadnerczy	adrenokortykotropina (ACTH)	regulują równowagę elektrolitów i wody w organizmie oraz przemiany sacharydów, białek, tłuszczów
Insulina	B	trzustka, komórki β wysp Langerhansa	wysoki poziom glukozy we krwi	obniża poziom cukru we krwi, wpływa na przemianę cukrową i tłuszczową
Glukagon	B	trzustka, komórki α wysp Langerhansa	spadek poziomu glukozy we krwi	podwyższa poziom cukru we krwi
Testosteron	S	jądra, kora nadnerczy	gonadotropina LH	powoduje rozwój i utrzymanie drugorzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych męskich, wpływa na przemianę białek (anabolicznie)
Estrogeny	S	jajniki, łożysko	gonadotropina FSH	powoduje rozwój drugorzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych żeńskich, reguluje czynności jajników, wpływa na przemianę białek (anabolicznie)
Relaksyna	P	jajniki	nieznany	rozluźnia spojenie łonowe podczas porodu
Progesteron	S	ciałko żółte, łożysko	gonadotropina LH i łożyskowa	przygotowuje macicę na implantację jaja, utrzymuje ciążę
Hormony tkankowe
Gastryny	B	ściana żołądka	bodźce nerwowe i zmiany chemiczne w żołądku	powodują wydzielanie HCl i enzymów przez żołądek oraz insuliny, glukagonu i kalcytoniny, wzmagają aktywność sekrecyjną pęcherzyka żółciowego, trzustki i śluzówki jelita cienkiego
Sekretyna	P	dwunastnica	bodźce nerwowe i zmiany chemiczne w dwunastnicy	pobudza wydzielanie soku trzustkowego i żółci przez wątrobę
Cholecystokinina- -Pankreozymina	P	błona śluzowa jelita cienkiego	bodźce nerwowe i zmiany chemiczne w dwunastnicy	pobudza wydzielanie soku trzustkowego oraz powoduje skurcze pęcherzyka żółciowego
Enterogastron	P	błona śluzowa jelita cienkiego	bodźce nerwowe i zmiany chemiczne w dwunastnicy	hamuje wydzielanie enzymów przez żołądek oraz zwalnia perystaltykę żołądka, goi owrzodzenia przewodu pokarmowego
Histamina	PA	tkanki	wstrząsy pourazowe, stany zapalne, alergiczne	obniża ciśnienie, pobudza skurcz mięśni gładkich, rozszerza włosowate naczynia krwionośne
Angiotensyna	P	osocze krwi	nieznany	powoduje skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, wpływa na czynność kory nadnerczy
Serotonina	PA	błona śluzowa jelita, płytki krwi, układ nerwowy ośrodkowy	nieznany	podnosi ciśnienie krwi, pobudza perystaltykę jelit, działa na czynność obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego (nagromadzenie w niektórych chorobach psychicznych)
Bradykinina	P	osocze krwi	nieznany	obniża ciśnienie krwi przez rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększa przepuszczalność włośniczek
Acetylocholina	PZ	zakończenia nerwowe	nieznany	warunkuje przenoszenie impulsów we włóknach pozazwojowych przywspółczulnego układu nerwowego i przedzwojowych całego autonomicznego układu nerwowego

Literami oznaczono: P — peptydowy; GP — glikoproteinowy; PA — pochodna aminokwasu; S — steroidowy; B — białkowy; PZ — pochodna zasady czwartorzędowej.