Chavín
gł. kultura archeol. i styl artyst. obszaru środkowoandyjskiego w okresie tzw. horyzontu wczesnego (900–200 p.n.e.).
[cziawịn],
Chavín
Encyklopedia PWN
Nazwa pochodzi od dużego stanowiska archeol. Chavín de Huantar, obejmującego kompleks świątynny (budowle na planie U) i centrum ceremonialne, położonego w górach środkowopółnocnym Peru, na wschód od Kordyliery Białej, na wys. ok. 3140 m n.p.m., gdzie rozpoznano po raz pierwszy gł. elementy stylu Ch.; Ch. długo uważano za kulturę macierzystą wszystkich wysokich kultur peruwiańskich; jej wpływy stylistyczne i wprowadzone przez nią innowacje technol. (gł. w tkactwie i złotnictwie), rozpowszechniły się szeroko w górskim regionie północnego Peru, a także na całym wybrzeżu peruwiańskim. Obecnie wiadomo, że ekspansja stylu Ch. nie była w istocie tak silna, jak kiedyś sądzono, a wiele stanowisk zw. chavinoidalnymi (m.in. Kotosh, Cerro Sechín) może być datowanych na okres poprzedzający budowę samego stanowiska eponimicznego. Najbardziej znane dzieła sztuki pochodzące z kultury Ch. to kamienne monolityczne rzeźby (np. Stela Raimondiego, prawdopodobnie jedno z wczesnych przedstawień tzw. Bóstwa z Berłami, powszechnie spotykanego w sztuce późniejszych kultur, zwłaszcza Tiahuanaco i Huari), niezwykle charakterystyczne rzeźby w kształcie głów-maczug, osadzone za pomocą kamiennych czopów w ścianach zewn. świątyni w Chavín de Huantar, oraz liczne płaskorzeźby wykorzystujące motywy zoomorficzne (gł.: jaguara, kajmana, kondora i węża); poza tym są znane wspaniałe wyroby ze złota (zawieszki, diademy), ceramika (szara, czarna) oraz malowane tkaniny.
