Bhumija
w hinduizmie bóstwo opiekuńcze ziemi zaludnionej i uprawnej, zw. również Opiekunem Pól i Czarnym;
[sanskr. bhūmiya ‘ziemny’],
Bhumija
Encyklopedia PWN
niewielkie świątynie poświęcone Bh. stanowią w północnych i środkowych Indiach centrum sakralne każdej wsi; budowano je jako pierwsze obiekty na nowo zasiedlanej ziemi; zależnie od lokalnej tradycji Bh. uznaje się za boga lub boginię (Dewi); funkcje kapłańskie w świątyniach Bh. sprawują z reguły przedstawiciele najniższych, marginalnych kast (kasty hinduskie), powstałych z lokalnych społeczności plemiennych (tj. dawnych właścicieli ziemi); na dawno skolonizowanych obszarach roln. kult Bh. jest poddawany charakterystycznej reinterpretacji (sanskrytyzacja), zgodnie z którą jest on jedynie uproszczoną formą właściwego kultu Wisznu lub Śiwy; w wielu świątyniach wiejskich obsługiwanych przez braminów przyznano Bh. funkcję Strażnika Wrót (dwarapala); jego postać wiąże się też z mitem o ubóstwionym braminie-bohaterze kulturowym, który pierwszy nauczył ludzi, w jaki sposób efektywnie uprawiać ziemię. W południowych Indiach zbliżoną do Bh. funkcję pełni Mateczka (Amma).
Artur Karp
