Batawska, Republika
 
Encyklopedia PWN
Powstały 1795 w Amsterdamie Kom. Rewolucyjny, z gen. W. Daendelsem na czele, obalił dotychczasową władzę w mieście i powołał Prowizorycznych Przedstawicieli Ludu Amsterdamu pod przewodnictwem J.R. Schimmelpennicka; za przykładem Amsterdamu poszły i in. miasta hol.; odnowione Stany Generalne, zainspirowane rewolucją fr. 1789–99, uchwaliły zasadę suwerenności ludu, prawa człowieka i obywatela, zniosły urzędy stadthoudera i wielkiego pensjonariusza, wprowadziły zakaz dziedziczenia wszelkich urzędów; 16 V 1795 Rep. Fr. uznała de iure R.B., która w zamian została zmuszona m.in. do odstąpienia części Flandrii, m. Maastricht i Venlo, zgodzenia się na użytkowanie portu Vlissingen, zniesienia ograniczeń żeglugowych na Skaldzie, zapłaty 100 mln guldenów kontrybucji i utrzymywania 25 tys. żołnierzy fr.; narastający kryzys gosp. i społ. dodatkowo pogłębił wybuch wojny z Wielką Brytanią i zajęcie przez nią (do 1811) hol. kolonii zamorskich. Wobec rosnącego powszechnie niezadowolenia 1796 przeprowadzono wybory do nowego parlamentu, tzw. Zgromadzenia Nar., które m.in. zrównało w prawach, dyskryminowane dotąd, wyznanie katol. z protest. (kalwińskim); nasilające się spory między federalistami, pragnącymi utrzymać odrębność poszczególnych prowincji, a tzw. unitarystami (zwolennikami jednolitego państwa) doprowadziły do zamachu stanu, przeprowadzonego I 1798 przez Daendelsa, i uchwalenia konstytucji, będącej odwzorowaniem centralistycznych rozwiązań fr. (m. in. kraj podzielono na 8 departamentów, zniesiono cechy i gildie, proklamowano wolność druku i rozdzielenie Kościoła od państwa). Pod naciskiem Napoleona I, niezadowolonego z neutralnej postawy R.B. wobec konfliktu z Wielką Brytanią, władzę dyktatorską powierzono 1805 Schimmelpennickowi, przywracając urząd wielkiego pensjonariusza; utrzymująca się niechęć władz R.B. wobec fr. planów blokady kontynentalnej przyczyniła się do kolejnej zmiany ustroju i proklamowania 1806 Królestwa Holandii.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia