Afganistan. Sztuka

Afganistan. Sztuka.

Położenie Afganistanu spowodowało, że sztuka afgańska podlegała wpływom licznych kultur: mezopotamskiej, irań., ind., gr., rzymskiej, syr., środkowoazjat., nawet chiń.; w okresie władzy Achemenidów (od VI w. p.n.e.) przeważały elementy irań.-gr., później gr.-baktryjskie (Balch, fragmenty arch., monety); od II w. p.n.e. w buddyjskiej sztuce Afganistanu występowały cechy hellenistyczne i ind. (stupy, świątynie skalne, posągi Buddy z Haddy, wyroby z kości słoniowej z Bahram); inwazja Sasanidów ponownie umocniła wpływy irań. (zabytki w Dżalalabadzie, Surch Kotal, kolosalne posągi Buddy w Bamjanie — zniszczone przez Talibów w 2001, malowidła w Kakraku, Fondukistanie); w VI w. najazdy Hunów położyły kres sztuce buddyjskiej. Muzułmańska sztuka Afganistanu przeżyła okres świetności w X w. (budowle w Ghazni, Laszkar-i Bazar) i do dziś utrzymuje dominującą pozycję; jej gł. ośr. to: Balch, Kandahar, Kabul; w malarstwie ważną rolę odegrało miniatorstwo; wysoki poziom osiągnęło rzemiosło artyst., zwłaszcza kobiernictwo i metaloplastyka.

Bamjan, posąg Buddy w zespole skalnych świątyń buddyjskich, I–VIII w. (zniszczony przez talibów, 2001)