Scharnhorst Gerhard Johann

Scharnhorst

[szạrnhorst]

Gerhard Johann von (od 1802), ur. 12 XI 1755, Bordenau k. Hanoweru, zm. 28 VI 1813, Praga,

generał pruski (od 1807);

od 1778 oficer armii hanowerskiej, 1801 podpułkownik artylerii, przeszedł na służbę Prus; wykładowca w szkole wojsk. w Berlinie, założyciel Tow. Wojsk.; 1806–07 kwatermistrz generalny, walczył pod Jeną i Auerstedt; 1807–10 przewodniczący Komisji Reorganizacji Armii, rzeczywisty kierownik (dyrektor departamentu) ministerstwa wojny, szef sztabu generalnego i korpusu inżynierów, doprowadził (wspólnie z A.N. Gneisenauem) do reorganizacji armii pruskiej (powszechny obowiązek służby wojsk., zniesienie przywileju szlachty wyłącznego obsadzania stanowisk oficerskich, utworzenie ministerstwa wojny jako centralnej władzy wojsk., udoskonalenie systemu kształcenia, zaopatrzenia i uzbrojenia, zniesienie najokrutniejszych kar cielesnych); zdymisjonowany pod naciskiem rządu fr., potajemnie prowadził przygotowania do wojny z Francją (m.in. tajne rokowania w Wiedniu i Petersburgu); II 1813 zawarł w Kaliszu z M. Kutuzowem przymierze prusko-ros.; w wojnie 1813 szef sztabu armii gen. G. von Blüchera, ciężko ranny w bitwie pod Lützen. Uczniem S. był K. von Clausewitz. Handbuch für Offiziere... (t. 1–3 1787–90), Denkwürdigkeiten der Militärischen Gesellschaft (t. 1–5 1802–05), Handbuch der Artillerie (t. 1–2 1806).