Kurlandia

Kurlandia, łot. Kurzeme ,

kraina historyczna obejmująca południową część dawnych Inflant, położona między Morzem Bałtyckim, Zatoką Ryską, Dźwiną a Litwą; w węższym znaczeniu: zachodnia i środkowa część tego obszaru, natomiast część wschodnia to Semigalia.

Obecnie wchodzi w skład Łotwy. Od XIII w. Kurlandia w ręku Kawalerów Mieczowych i Krzyżaków, którzy podbili ostatecznie 1288–90 plemiona Kurów (Kuronów) i Łotyszów; ostatni mistrz inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego G. Kettler, po poddaniu Inflant 1561 Zygmuntowi II Augustowi, otrzymał w dziedziczne lenno Kurlandię (i Semigalię), jako swoje księstwo; pod rządami Kettlerów Kurlandia przeszła niszczące najazdy szwedzkie i wojnę północną 1700–21, ale po pokoju oliwskim 1660 rozwinęła stosunki handlowe z krajami północy i zachodu, a po wyprawach morskich do brzegów Afryki zdobyła nawet kolonie nad rzeką Gambią; po śmierci Fryderyka Wilhelma (1711) dostała się pod wpływy rosyjskie — wdowa po Fryderyku, Anna (późniejsza carowa) oddała władzę w Kurlandii swemu faworytowi E. Bironowi; jego syn Piotr oddał Kurlandię Rosji po III rozbiorze Polski; od 1795 Kurlandia była jedną z guberni Imperium Rosyjskiego; od 1918 w państwie łotewskim; od 1940 w Łotewskiej SRR; od 1990 w Łotwie.