historyczna szkoła prawa

historyczna szkoła prawa,

kierunek w niem. nauce państwa i prawa w 1. poł. XIX w., występujący przeciwko oświeceniowej koncepcji prawa natury i głoszący, że prawo jest wytworem ducha narodu, kształtującym się żywiołowo, podobnie jak język i obyczaj.

Prekursorem historycznej szkoły prawa był G. Hugo. Program i podstawy teoret. szkoły oprac. F.C. Savigny (O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa 1815, wyd. pol. 1964) i G.F. Puchta. Historyczna szkoła prawa uznaje teraźniejszość za org. wytwór przeszłości, której należy się podporządkować w praktycznym działaniu; ustawodawstwo i kodyfikacja są dopuszczalne, gdy polegają na odkryciu wewn. rozwoju „ducha narodu”, a nie jako akt arbitralnej woli ustawodawcy — dlatego przedstawiciele historycznej szkoły prawa wysuwali na plan pierwszy prawo zwyczajowe. Szczególną wagę przywiązywała historyczna szkoła prawa do badania prawa rzym. (tzw. romaniści — Savigny, Puchta) i starogermańskiego (tzw. germaniści — K.F. Eichhorn, G. Beseler). Ujmując proces hist. jako nieświadomą, choć z mocy wyższego planu celową, ewolucję — z całkowitym wyłączeniem rozumowego kierowania przebiegami społ. — historyczna szkoła prawa opowiedziała się za historyzmem irracjonalnym, w przeciwieństwie do historyzmu racjonalistycznego G.W.F. Hegla, i zwalczała doktrynę prawa natury. Historyczna szkoła prawa wywarła istotny wpływ na rozwój konserwatywnego historyzmu w Niemczech oraz na rozwój XIX-wiecznej nauki prawa w Europie. Przedstawicielem historycznej szkoły prawa w Polsce był W.A. Maciejowski.