portal
 
Encyklopedia PWN
portal
[łac. porta ‘brama’, ‘drzwi’],
ozdobne obramienie otworu wejściowego, składające się z elementów architektonicznych oraz rzeźbiarskich;
otwór jest po bokach ujmowany w glify o różnych profilach, filary, kolumny lub pilastry, dźwigające nadproże lub łuk; portale bardziej rozbudowane mają zwieńczenia w formie odcinków belkowania, szczytów itp.; w zależności od charakteru podpór i kształtu zwieńczeń rozróżnia się portale: kolumnowy, arkadowy, ostrołukowy itp.; portale występują od starożytności; w średniowiecznej architekturze sakralnej wykształcił się typ portalu o szerokich, skośnie wciętych w mur ościeżach, z wstawionymi w ich uskoki kolumienkami, a górą archiwoltami, z tympanonem nad wejściem; portale te (portale perspektywiczne) były bogato dekorowane rzeźbą ornamentalną i figuralną, prezentującą złożone programy treściowe; w okresie renesansu przeważały w portalach zestawy elementów architektury klasycznej, w okresie baroku wzrosła znacznie plastyka detali architektonicznych i rzeźbiarskich, charakterystyczne też były m.in. portale, których zwieńczenia łączono z balkonem piętra.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Drzwi Gnieźnieńskie z portalemfot. A. Szymański/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, portal kościoła św. Anny fot. J. Wolski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia