pańszczyzna
Encyklopedia PWN
określenie zasiedlonego odcinka terenu, stanowiącego historycznie ukształtowaną jednostkę osadniczą, której ludność zajmuje się głównie pracą na roli i czerpie z tej pracy podstawy egzystencji, co nadaje pojęciu „wieś” również znaczenie kategorii ekonomiczno-społecznej; w przenośni — warstwa chłopska (chłopi).
w średniowiecznej Polsce urzędnik zarządzający majątkiem książęcym, biskupim, możnowładczym lub gospodarką grodu książęcego;
kategoria uprzywilejowanej ludności wiejskiej, powstała w rezultacie uchwały sejmowej 1578 o utworzeniu piechoty wybranieckiej;
zagrodnicy, ogrodnicy,
hist. kategoria małorolnej, na ogół poddanej ludności wiejskiej, istniejąca XIII–XIX w.;
załoga, zakładka,
hist. w dawnej Polsce pomoc właściciela dóbr dla gospodarstw chłopskich (głównie kmiecych i zagrodniczych) w postaci przekazywanych im wołów, koni, krów, świń, narzędzi rolniczych, ziarna siewnego;
ucieczki chłopów XII–XIX w. ze wsi, w których mieli gospodarstwa lub służyli w folwarkach, w celu poprawy warunków bytu;
