wybrańcy,
kategoria uprzywilejowanej ludności wiejskiej, powstała w rezultacie uchwały sejmowej 1578 o utworzeniu piechoty wybranieckiej;
wybrańcy
Encyklopedia PWN
początkowo istnieli tylko w Koronie, od 1595 także w Wielkim Księstwie Litewskim; byli to kmiecie z królewszczyzn osadzani na dziedzicznych gospodarstwach łanowych (tzw. wybraniectwach, w zasadzie 1 wybraniectwo na 20 łanów chłopskich); w zamian za służbę wojskową byli zwolnieni od świadczeń na rzecz dworu, przyznawano im też przywileje gospodarcze, np. prawo wrębu do lasu, warzenia piwa i palenia gorzałki, posiadania młyna; wobec niechęci starostów i dzierżawców królewszczyzn do uzbrajania chłopów i zwalniania ich od pańszczyzny, przeciętna liczba wybrańców nie przekraczała ok. 2,5 tysiąca; 1726 obowiązek służby wojskowej przekształcono w stałą opłatę (100 zł polskich); w niewielkiej liczbie wybrańcy przetrwali do końca XVIII w.
