• Na czasie
    sportowa gra zespołowa, przepisami zbliżona do rugby; rozgrywany między 2 drużynami złożonymi z 11 graczy (4 napastników, 7 obrońców), na boisku (pokrytym trawą naturalną lub sztuczną) o wymiarach 109,68 × 48,74 m; długość pola gry (podzielonego poprzecznie na 20 równych pasów) wynosi 91,4 m, po obu stronach jest ono ograniczone strefami końcowymi, gdzie znajdują się bramki; celem gry jest zdobycie punktów przez położenie owalnej piłki w strefie końcowej lub przerzucenie jej albo kopnięcie nad poprzeczką, pomiędzy słupkami bramki w kształcie litery H (wys. słupków 6,10 m, szer. bramki 7,11 m, poprzeczka na wys. 3,05 m); piłkę można przenosić w rękach, rzucać lub kopać; czas gry wynosi 48 min (w futbolu amerykańskim zawodowym — 60 min), mecz jest podzielony na 4 kwarty; futbol amerykański jest grą brutalną, w której zawodnicy atakują, stosując niemal wszystkie sposoby chwytania przeciwnika; noszą specjalne ochronne ubrania oraz kaski z osłoną twarzy. Futbol amerykański powstał w Ameryce Północnej w XIX w.; wywodzi się z europejskiej piłki nożnej i rugby; był uprawiany głównie na uniwersytecie i w college’ach; pierwszy mecz odbył się 1869 w New Brunswick między drużynami Rutgers College i Princeton University; 1894–1905, ze względu na brak jednolitych przepisów oraz szczególną brutalność gry, znacznie zmniejszyła się jego popularność; ponowny rozkwit futbolu amerykańskiego po utworzeniu 1910 narodowej organizacji sportowej (NCAA), która spowodowała zmianę przepisów, zmniejszając brutalność gry i wypadkowość. Zawodowy futbol amerykański istnieje w USA od 1890; 1920 powstało stowarzyszenie futbolu zawodowego (APFA), przekształcone 1922 w National Football Leage (NFL), a od 1983 działa też United State Football Leage (USFL). Oprócz futbolu amerykańskiego istnieje futbol kanadyjski oparty na tych samych zasadach, lecz różniący się nieco przepisami oraz futbol australijski — znacznie różniący się zasadami gry, m.in. boisko owalne, bramki składające się z 4 słupków bez poprzeczki, drużyny po 18 zawodników, grających bez kasków i ochraniaczy.
  • Obserwowanie życia
    Aby choć trochę zapanować nad ogromem różnorodności otaczającego nas świata żywego, już najstarsi obserwatorzy przyrody próbowali w jakiś sposób uporządkować znane sobie rośliny i zwierzęta. Szybko zapewne przekonali się, że najbardziej oczywisty podział wszystkiego, co żywe, na to, co da się zjeść i to, przed czym należy uciekać, choć z punktu widzenia ekologii naszego gatunku jak najbardziej uzasadniony, dla potrzeb pełnego opisu świata wydaje się być nieco zbyt ogólnikowy. O ile podział świata żywego na rośliny i zwierzęta narzucał się intuicyjnie, to już dalsza klasyfikacja tych grup piętrzyła kolejne trudności. Organizmy próbowano więc dzielić w zależności od środowiska ich życia, ruchliwości, koloru i konsystencji ciała, ogólnych cech morfologii i anatomii.
     
    Podstawą obecnie przyjmowanego systemu klasyfikacji jest systematyka Karola Linneusza, wprowadzona w pierwszej połowie XVIII wieku w dziele „Systema Naturae”. Linneusz oparł swój podział organizmów żywych na wyszukiwaniu jak najliczniejszych podobieństw anatomicznych i morfologicznych, co, z pewnymi modyfikacjami wprowadzanymi w miarę odkrywania nowych faktów, ostatnio głównie dzięki osiągnięciom biologii molekularnej, akceptujemy do dnia dzisiejszego. Organizmy żywe podzielone więc zostały na pięć obszernych królestw, z których każde dzieli się na typy, te zaś na gromady, następnie rzędy, rodziny, rodzaje, w których wreszcie wyróżniamy konkretne gatunki. Linneuszowi zawdzięczamy również wprowadzenie obowiązującego obecnie systemu nazewnictwa, w którym każdy organizm określany jest dwoma łacińskimi słowami, przy czym pierwsze z nich oznacza nazwę rodzaju, a drugie — gatunku. Dzięki temu już sama nazwa danego gatunku zwierzęcia czy rośliny mówi nam nie tylko o nim (nazwy gatunków są zwykle opisowe), ale również o jego najbliższych krewniakach. Dlatego, na przykład, nazwa psa domowego (Canis familiaris) mówi nam o tym, że jest to oswojony krewniak wilka (Canis lupus) i szakala czaprakowego (Canis mesomelas).
    Mikołaj Golachowski
  • To ciekawe
    Dosłownie „ziemniak kanapowy” — określenie osoby, której głównym zajęciem jest przesiadywanie przed telewizorem połączone z pojadaniem junkfoodu i popijaniem. Wyrażenie to zostało ukute pod koniec lat osiemdziesiątych przez niejakiego Boba Armstronga z Sacramento. Założył on „Couch Potato Movement”, zrzeszający ponad 10 tys. osób, powołując się na teorię, że telewizja dostarcza idealnych, niezastąpionych doświadczeń i przeżyć.
Hasło dnia: gatunek

Rekordziści

Największa rzeka na Ziemi
(pod względem przepływu przy ujściu) — Amazonka — 300 tys. m3.

Cytat dnia

„Malarstwo (...) polega przede wszystkim na biegłości ręki i należy uprawiać je tak, jak wykonuje swój zawód dobry rzemieślnik”

Imieniny

Lip 26

Anity, Anny, Grażyny, Joachima, Joachimy, Mojsława

Dzień w historii

Lip 26

zdarzyło się
1952
obalenie Faruka I, prozachodniego króla Egiptu, przez armię; przejęcie rządów przez Gamala Nasera.
1956
nacjonalizacja Kanału Sueskiego dokonana przez prezydenta Egiptu Gamala Nasera.
urodzili się
1875
Jung Carl Gustav, psychiatra szwajcarski; współtwórca „psychologii głębi”.
1933
Phelps Edmund S., ekonomista amerykański.
odeszli
1608
Céspedes Pablo, hiszp. malarz, poeta, humanista i poliglota.
1998
Kulczycka-Saloni Janina, historyk literatury polskiej.
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia