• Patroni roku
    Szymborska Wisława, ur. 2 VII 1923, Kórnik k. Poznania, zm. 1 II 2012, Kraków,
    poetka, autorka Wołania do Yeti i Chwili. Urodziła się 2 VII 1923 w Kórniku koło Poznania. Od 1929 mieszka w Krakowie, 1945–48 studiowała polonistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim; 1953–66 była redaktorem działu poezji w tygodniku „Życie Literackie”, 1981–83 w redakcji miesięcznika literackiego „Pismo”. W 1978 sygnatariuszka deklaracji założycielskiej TKN. Od 1995 jest członkiem PAU. Pierwsze wiersze opublikowała 1945 w prasie literackiej. Wydała zbiory poetyckie: Dlatego żyjemy (1952), Pytania zadawane sobie (1954), Wołanie do Yeti (1957), Sól (1962), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986), Koniec i początek (1993), Chwila (2002).
    Różnorodna tematyka i forma poezji
    W 2 pierwszych zbiorach uwydatnia się jeszcze tendencja socrealistyczna, potraktowana jednak nader indywidualnie, w sposób odbiegający od oficjalnych schematów i uwidaczniający już zalążki poetyki, która objawi się w dojrzałej postaci w tomie Wołanie do Yeti, otwierającym właściwą drogę twórczą poetki. Poezja jej zespala odtąd elementy liryki refleksyjno-filozoficznej, opisowo-sytuacyjnej i osobistej. W przenikającej wszystkie utwory tonacji osobistej, rzadko uciekającej się do wyznań bezpośrednich, emocja paradoksalnie splata się z chłodną diagnozą, niepokój i zatroskanie z filozoficznym aforyzmem, żartem, dowcipem językowym, autoironia ze szczerością, ironia ze współczuciem, zachwyt nad światem z metafizyczną rozpaczą, radość istnienia z poczuciem jego tragizmu; często występują tu formy liryki roli i maski, a bohaterami (i fikcyjnymi adresatami) bywają istoty i przedmioty spoza świata ludzkiego. Na kanwie tradycyjnych wzorów poezji lirycznej tworzy oryginalne formy poprzez subtelne stylizacje i nawiązania do gatunków pozapoetyckich (przypowieść, powiastka filozoficzna, utopijna fantazja) i pozaliterackich (anegdota, reportaż, notatka, stenogram rozmowy). Tematy czerpie z, często błahych, wydarzeń bieżących czy historycznych, z mitologii, literatury i sztuki, odkryć i hipotez naukowych, paranaukowych utopii, zjawisk i anomalii przyrodniczych, traktując je wszystkie jako punkty zaczepienia do rozwinięcia problemów świata ludzkiego w aspektach moralnych (Wołanie do Yeti), psychologicznych i egzystencjalnych (Sól), antropologicznych (Sto pociech), cywilizacyjnych (Wielka liczba), historiozoficznych (Ludzie na moście), metafizycznych (Wszelki wypadek, Koniec i początek); tomik Chwila większość tych wątków kondensuje i krystalizuje, osiągając szczyty wyrafinowanej prostoty i niezwykłej czystości subiektywnego liryzmu.
    Zdziwienie i ironia
    Naczelną kategorią epistemologiczną i estetyczną Szymborskiej jest zdziwienie, owocujące artystycznie mistrzostwem w zaskakiwaniu czytelnika niezwykłością zjawisk zwykłych, ujawnianiu ich wielowymiarowych sensów, co osiąga m.in. dzięki finezyjnym grom językowym, operowaniu paradoksami, wieloznacznościami, przemilczeniami, bogactwem odcieni ironii. Ironia, nigdy nie szydercza, stanowi fundamentalną właściwość jej postawy aksjologicznej, wypływa z poczucia niejednoznaczności pozycji człowieka we wszechświecie, z przekonania o ograniczoności jego sądów i ocen. Sceptycyzm poznawczy Szymborskiej współistnieje z jej przeświadczeniami o nieskończonym bogactwie form bytu oraz, paradoksalnie, z fundamentalnym przekonaniem o wyjątkowości i bezcenności wszelkich istnień poszczególnych wobec metafizycznej Nicości. Choć Byt jako taki osiąga tu rangę Absolutu, to jednak istnienia te w istocie pozostają wzajemnie nieprzenikalne; często też są prezentowane przez „opis negatywny” (brak, nieobecność, inną możliwość ontologiczną) i traktowane jako „cud jednorazowego zaistnienia”. Szymborska nie daje się przypisać żadnej literackiej orientacji, nie znajduje też naśladowców i nie formuje „własnej szkoły”, choć dla wielu stanowi źródło inspiracji.
    Publicystyka literacka
    Wydała także 4 zbiory przepojonych filozoficznym liryzmem felietonów o literaturze Lektury nadobowiązkowe (1973, 1976, 1992, 1996), wybór „porad literackich” z okresu pracy w „Życiu Literackim” (Poczta literacka 2001) oraz zbiór kunsztownych artystycznie zabaw literackich z różnych lat Rymowanki dla dużych dzieci (2003).
    Poezję Szymborskiej tłumaczono na ponad 40 języków. Otrzymała m.in. nagrody: 1991 im. J.W. Goethego, 1995 im. J.G. Herdera, 1996 polskiego Pen Clubu, 1996 — Nagrodę Nobla.
  • Dziś obchodzimy
    Dzień Kuriera i Przewoźnika. To dość młode, bo obchodzone dopiero od 2004 r., święto branżowe, ustanowione przez najważniejsze firmy kurierskie przypada nieprzypadkowo na dzień 29 września, czyli datę wspomnienia św. Gabriela Archanioła, ten ostatni jest bowiem patronem doręczycieli i kurierów.
  • Porozumiewanie się organizmów
    Komunikacja taka może dotyczyć sygnałów wysyłanych przez rodziców w celu powiadomienia potomstwa o dostarczonym pokarmie lub ostrzeżenia przed potencjalnym drapieżnikiem Wymowa. Z kolei potomstwo może przekazywać sygnały, z których rodzice są w stanie odczytać informacje na temat ich potrzeb pokarmowych Wymowa. Ten rodzaj komunikacji często wymaga równoczesnego kodowania informacji na temat tożsamości i lokalizacji osobników Wymowa. Jednym z dobrze poznanych sygnałów tej kategorii jest głos ostrzegawczy dla piskląt w gnieździe, jaki wydawany jest przez większość gatunków ptaków wróblowatych. Wymowa Jego właściwości akustyczne są takie, że bardzo dobrze spełnia on funkcję ostrzegawczą, a jednocześnie jest bardzo trudny do zlokalizowania, dzięki czemu nadawca nie zdradza swojej lokalizacji drapieżnikowi. Podobnie rzecz się ma z głosami ostrzegawczymi innych gatunków, które najczęściej mają podobną budowę akustyczną.
    Tomasz S. Osiejuk
  • To ciekawe
    Jak to się dzieje, że w określonych okolicznościach obserwator widzi np. statek znajdujący się za horyzontem uniesiony ponad rzeczywisty poziom? Jest to zjawisko mirażu morskiego, a powstaje wtedy, gdy nad chłodnym morzem temperatura powietrza rośnie z wysokością, co oznacza, że gęstość powietrza szybko maleje z wysokością. Wówczas światło odbite od przedmiotu ulega zakrzywieniu ku powierzchni morza właśnie w warstwach o mniejszej gęstości, a więc wyżej. Podobne zjawisko można czasem zaobserwować nad lądem, szczególnie w strefach polarnych.
Hasło dnia: terytorium

Rekordziści

Największa współcześnie żyjąca jaszczurka
waran z Komodo — może osiągnąć wagę nawet 250 kg i długość ok. 3 metrów.

Cytat dnia

„Świat nie jest piłką footballową,
Świat się podbija głową! głową! głową!”
Godzina poezji. Kontrmarsz

Imieniny

Wrz 29

Gabriela, Michaliny, Michała, Rafała, Rafaela, Sylwii

Dzień w historii

Wrz 29

zdarzyło się
1996
zdobycie przez wojska rządowe na Sri Lance miasta Kilinochchi, twierdzy Tamilskich Tygrysów.
1939
objęcie przez gen. Władysława Sikorskiego dowództwa nad tworzącymi się we Francji oddziałami polskimi (ok. 84 tys. ludzi; Wojsko Polskie we Francji 1939–40).
urodzili się
1943
Wałęsa Lech, działacz związkowy, polityk, z zawodu elektryk.
1874
Landry Adolphe, francuski ekonomista i demograf, działacz polityczny.
odeszli
1560
Gustaw I Waza, założyciel dyn. Wazów, król Szwecji od 1523.
1902
Zola Émile, pisarz francuski.
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia