Wielkie Zimbabwe,
stolica pierwszego państwa afryk. ludów Szona — obecnie ruiny w środkowej części Zimbabwe, ok. 30 km na południowy wschód od m. Masvingo;
Wielkie Zimbabwe
Encyklopedia PWN
państwo ludu Karanga z grupy Szona powstawało od pocz. XI w. na terenie obecnego wschodniego Zimbabwe; jego ludność zajmowała się rolnictwem, hodowlą, górnictwem, metalurgią i handlem, utrzymywała kontakty handl. (eksport złota) — poprzez Sofalę i in. porty islamskie na wybrzeżu — z Płw. Arabskim, krajami wybrzeża O. Indyjskiego, a nawet Chinami; niewielki zespół osad, istniejących od XI w. na terenie W.Z., na przeł. XII i XIII w. przekształcił się w miasto będące dużym ośrodkiem władzy polit. i kontrolujące znaczny obszar; prawdopodobnie było ono także centrum rel.; XIII–pocz. XV w. powstały kamienne budowle W.Z. Miasto w czasach świetności (XV w.) liczyło wg szacunku archeologów ok. 18 tys. mieszk.; po powstaniu państwa Monomotapa, W.Z. w XV w. stało się jego centrum; na pocz. XVI w. przeniesiono stolicę państwa na północ, znaczenie W.Z. wówczas upadło, przerwały się jego kontakty handl. z ośrodkami na wybrzeżu.
Sztuka. Zachowany kompleks ruin odkrytych 1868; wśród budowli wzniesionych z bloków granitowych (bez zaprawy) wyróżniają się: twierdza (tzw. Akropol) na wzgórzu, poniżej budowla eliptyczna (tzw. Świątynia); steatytowe posągi ptaków-bożków; zabudowa miejska: domy z gliny i kamienia. Zespół wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
