Wieliczka, kopalnia soli
 
Wieliczka, kopalnia soli
rodzaj budowli — kopalnia
daty — od XIII w.
lokalizacja — aglomeracja krakowska
obiekt znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Ogromnej wartości zabytek górniczy, najstarszy czynny tego typu obiekt w Europie.
Choć najstarsze znane ślady eksploatacji podkrakowskich złóż datowane są na 3000 lat p.n.e., to za tradycyjną datę powstania żup wielickich uważa się połowę XIII w. — czasy księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława Wstydliwego i jego węgierskiej małżonki Kingi (Kunegundy, beatyfikowanej w XVII w.), wtedy to bowiem władca uregulował przepisy w tym zakresie. Wydobycie soli stanowiło tzw. regale czyli było objęte monopolem książęcym, ale kolejni Piastowie uszczuplali je na rzecz możnych. W 1278 r. pozyskanie cennej kopaliny zajmowało się wyłącznie przedsiębiorstwo monarsze — żupy. Funkcję żupnika krakowskiego, nadzorującego kopalnie w Wieliczce i Bochni, uważano z najbardziej lukratywne stanowisko w państwie. I niejednokrotnie stawało się zaczątkiem wielkiej fortuny (Bonerowie, Lubomirscy).
Czynna nieprzerwanie przez siedem wieków kopalnia wielicka stała się nie tylko bezcennym pomnikiem techniki, ale także zabytkiem sztuki, bowiem liczne komory i sale kopalniane zostały wspaniale udekorowane. W tzw. szybie Daniłowicza mieści się Muzeum Żup Krakowskich. W komorach, galeriach i łączących je korytarzach wykuto w soli posągi świętych i innych postaci. Najbardziej znane sale to kaplice bł. Kingi i Św. Antoniego (obie z XVII w.). Dzieło ludzkie wzbogacają naturalne Groty Kryształowe — próżnie o ścianach pokrytych kryształami soli.
Kopalnia w Wieliczce od kilku stuleci zyskała sławę wielkiej atrakcji turystycznej i od czasów oświecenia przybywali tu licznie słynni ludzie (Fryderyk Chopin, Johann Wolfgang Goethe).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Wieliczka, kopalnia soli fot. M. Więckowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wieliczka, święta Kinga i klęczący przed nią rycerz, figury w kopalni soli w Wieliczcefot. B. Lemisiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wieliczka, zamek żupny fot. B. Lemisiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wieliczka, budynek warzelni soli fot. B. Lemisiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wieliczka, płaskorzeźba fot. A. Olej-Kobus/Kobus K. — TravelPhoto
Wieliczka, grafika z XVIII w. przedstawiająca wydobycie soli fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wieliczka, transport soli w kopalni w Wieliczce, rycina z pocz. XX w. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia