Lubomirscy,
ród magnacki herbu Szreniawa;
Lubomirscy
Encyklopedia PWN
wywodzi się od Piotra, data ur. nieznana, zm. 1480, dziedzica Lubomierza (Krakowskie). Jego prawnuk, Sebastian, ur. ok. 1546, zm. 1613, był twórcą potęgi rodu; podstawą bogactwa stał się nadany mu przez Stefana Batorego urząd żupnika krak.; ogromne zyski z eksploatacji wielickich kopalni soli inwestował w majątki ziemskie lub pożyczał pod zastaw; prowadził ponadto wykup dóbr wokół Wieliczki i w tych majątkach (Siersza) rozpoczął prywatną eksploatację pokładów soli; w efekcie w ciągu 25 lat powiększył swój majątek z 4 do ponad 80 wsi; 1593 nabył Wiśnicz, odtąd siedzibę rodu. Córki Sebastiana wyszły za mąż za największych magnatów, co było dowodem osiągnięcia przez rodzinę w ciągu zaledwie jednego pokolenia statusu magnackiego. Syn Sebastiana, Stanisław, ur. 1583, zm. 1649, wojewoda krak., powiększył odziedziczoną fortunę, m.in. poprzez małżeństwo z Zofią Ostrogską; zakupił dobra Łańcut, 1647 otrzymał od cesarza tytuł książęcy. Od jego syna Aleksandra Michała, ur. ok. 1614, zm. 1677, pochodziła linia wiśnicka (wygasła 1720), w której posiadaniu znalazły się ogromne dobra ordynacji ostrogskiej. Różne linie L. były gł. beneficjentami transakcji kolbuszowskiej, 1753 dzielącej tę ordynację. Drugi syn Stanisława, Jerzy Sebastian, ur. 1616, zm. 1667, dał początek czterem liniom rodu: łańcuckiej, przeworskiej, rzeszowskiej i janowieckiej. Gałąź łańcucka, pochodząca od Stanisława Herakliusza, ur. 1642, zm. 1702, wygasła na Stanisławie, ur. ok. 1720, zm. 1783, marszałku wielkim koronnym, i Antonim, ur. 1718, zm. 1782, kasztelanie krakowskim. Linia janowiecka wygasła na tzw. księciu-bandycie Marcinie, ur. 1738, zm. 1811. Linia rzeszowska, wywodząca się od Hieronima Augustyna, ur. ok. 1647, zm. 1706, wygasła na Jerzym Ignacym, ur. 1687, zm. 1753. Założycielem linii przeworskiej był Aleksander Michał, ur. ok. 1614, zm. 1677, od jego wnuka, Stanisława, ur. 1704, zm. 1793, pochodzą gałęzie dubrowieńska, ordynacka na Przeworsku, rówieńska i dubieńska (wygasła 1911). Z linii ordynackiej na Przeworsku pochodzili m.in. Henryk, ur. 1777, zm. 1850, Jerzy Henryk, ur. 1817, zm. 1872, i Andrzej, ur. 1862, zm. 1953, mecenasi Ossolineum. Z odrodzonej gałęzi dubrowieńskiej pochodzili m.in.: Jan Tadeusz, ur. 1826, zm. 1908, Zdzisław, ur. 1865, zm. 1943, oraz Stanisław Sebastian, ur. 1875, zm. 1932, finansista i bankowiec, prezes Lewiatana, i Władysław, ur. 1866, zm. 1934, mecenas sztuki, kompozytor.
Krzysztof Chłapowski
