Tatrzański Park Narodowy

fot. P. Fabijański/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Tatrzański Park Narodowy

rodzaj — park narodowy

nazwa — Tatrzański Park Narodowy

państwo — Polska, woj. małopolskie

rok założenia — 1954 (pierwsze formy ochrony 1947)

powierzchnia — 21 164 ha

Jedyny w kraju w pełni wysokogórski park narodowy (wysokość od ok. 800 m do 2499 m n.p.m. — Rysy) obejmujący północną część Tatr z całym wielopiętrowym układem roślinności, urozmaiconą budową geologiczną i rzeźbą oraz z charakterystycznym krajobrazem, bogactwem form polodowcowym i erozyjnych (strome turnie, żleby i kominy, kotły lodowcowe, doliny polodowcowe, rygle skalne i wały morenowe), jaskiniami (ok. 600) i innymi utworami krasowymi (Tatry Zachodnie), strzelistymi szczytami (kulminacja Rysy — 2 499 m), urwistymi ścianami, systemem wartkich potoków i malowniczych jezior (np. Morskie Oko, Czarny Staw Gąsienicowy, kompleks jezior w Dolinie Pięciu Stawów Polskich). Lasy zajmują 71% powierzchni, skały, hale i polany 26%. Występuje tu ok. 1 000 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich kilka endemicznych (np. wiechlina szlachetna, warzucha tatrzańska), 650 gatunków mszaków, ok. 700 gatunków porostów, ok. 1 000 gatunków glonów i 900 gatunków grzybów. Do charakterystycznych należą szarotka, goryczki, skalnice i kilkanaście gatunków przywrotników, reliktami polodowcowymi są m.in. dębik ośmiopłatkowy, skalnica gronkowa i wierzba żyłkowana. W piętrach reglowych panuje świerk, tylko miejscami zachowały się buczyny dolnoreglowe (np. w Dolinie Strążyskiej), a u góry laski limbowe; ponad granicą lasu rozciąga się piętro kosówki, wyżej łąki i murawy wysokogórskie (hale) przechodzą w subniwalną strefę szczytowych skał i turni, w której utrzymują się płaty wiecznych śniegów. Występuje tu 290 gatunków kręgowców i kilka tysięcy zwierząt bezkręgowych, wśród których trafiają się formy endemiczne (np. chruścik Allogamus starmachi, skoczogonek Hypogastrura tatrica) i reliktowe (np. skrzelopływka bagienna, od ponad 20 lat już jednak niepotwierdzona). Charakterystyczną grupę gatunków wysokogórskich tworzą m.in. kozica, świstak, darniówka tatrzańska (subendemit tatrzański), nornik śnieżny, płochacz halny oraz gatunki naskalne (np. pomurnik) i leśne (np. niedźwiedź brunatny, ryś, wilk); z ptaków — drozd skalny, płochacz halny, puchacz, orzeł przedni (bardzo rzadki), orlik krzykliwy, kania ruda, kobuz, myszołów, cietrzew, głuszec, jarząbek. Intensywna turystyka: ok. 240 km szlaków pieszych, ok. 160 km szlaków i tras narciarskich oraz nartostrad; narciarstwo wyczynowe (skocznie, trasy biegowe, zjazdowe i slalomowe); taternictwo, w tym podziemne; 8 schronisk turystycznych, kolejki linowe, wyciągi narciarskie. Park ten i słowacki Tatranský narodný park (TANAP) uzyskały 1992 status Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Tatry.

Tatrzański Park Narodowy, Czarny Staw pod Rysami (widok z przełęczy Karb pod Kościelcem)

Łomnica

Mnich, turnia w Tatrach (Tatry Wysokie)

Słowacja, Tatry Wysokie

Tatry Wysokie, piargi u podnóży Skrajnej Turni

Gierlach, Tatry Wysokie (Słowacja)

Tatry, Dolina Pięciu Stawów Polskich

Tatry Wysokie, Granaty, widok z drogi na Zawrat, w dole Zmarzły Staw

Kościelec (Tatry Wysokie)

Kozi Wierch, widok z Doliny Roztoki (Tatry Wysokie)

Zimnej Wody Dolina, Tatry Wysokie

Tatry Wysokie, widok ze Sławkowskiego Szczytu na Gierlach (z lewej) i Lodowy Szczyt

Żabi Szczyt Wyżni (Tatry Wysokie)

Ostróżka tatrzańska (Delphinium oxysepalum)

Tatry, piętro kosówki

Tatry Zachodnie, widok z Grzesia na Wołowiec (z lewej)

Karpaty, panorama Tatr Zachodnich z masywu Mięguszowieckich Szczytów