Polonia w Chicago
 
Polonia w Chicago
Polscy emigranci w Chicago zaczęli się pojawiać po 1861. Zbiorowość polska cechowała się niskim statusem społecznym i brakiem tradycji oświatowych. Była zorganizowana przede wszystkim wokół organizacji religijnych. W 1867 członkowie Towarzystwa Św. Stanisława Kostki (zał. 1865) podjęli starania o powołanie parafii polskiej w Chicago, która na przeł. XIX i XX w. liczyła już ok. 50 tys. członków (1874–99 jej proboszczem był ksiądz W. Barzyński). Druga powstała wówczas w Chicago parafia Św. Trójcy w tym czasie liczyła ok. 30 tys. osób. W 1896 rozpoczęła działalność pierwsza polska szkoła przyparafialna Św. Stanisława Kostki (1900 była największą amerykańską szkołą przyparafialną). W 1914 Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Notre Dame otworzyło jako jedną z pierwszych w USA żeńską szkołę średnią Św. Stanisława Kostki. W 1910 w Chicago mieszkało ok. 230 tys. osób mówiących językiem polskim, tj. 2 razy więcej niż w Nowym Jorku (1970 w Chicago — 284,2 tys., w Nowym Jorku — 385,6 tys. osób posługiwało się językiem polskim). Okres ten to również czas intensyfikacji działań polskich organizacji robotniczych (np. 1904 zorganizowano strajk pakowaczy żywności, 1910 strajk w szwalniach). Polacy byli społecznością upośledzoną pod względem zawodowym w stosunku do ogółu imigrantów (średni dochód rodziny polskiej stanowił ok. 75% dochodu przeciętnej rodziny amerykańskiej). W 1923 aż 30% polskiej grupy etnicznej pracowało jako robotnicy fabryczni niewykwalifikowani, 5% — jako robotnicy wykwalifikowani, tylko 9% znalazło zatrudnienie w rzemiośle, handlu i biurowości. Pod koniec lat 20. zmieniła się pozycja grupy polskiej. Miasto stało się bogatsze, oferowało większe możliwości awansu zawodowego i społecznego, powstały liczne polskie instytucje, a przez to pozycja zawodowa mieszkańców Chicago była wyższa niż mieszkańców innych miast. W 1929 szacowano, że działało tu 16,9 tys. polskich przedsiębiorstw, które zatrudniały 44,2 tys. osób; w 1938 było 85 polskich spółek pożyczkowych z 23 mln dol. USA kapitału, oraz jeden polski bank. W latach 30. w radzie miejskiej zasiadali: W.J. Orlikowski, J. Ropa, A. Sobota i V. Zwiefka. Polacy działali w aparacie sprawiedliwości (prokurator miejski — A. Jachimowski, sekretarz sądu — D. Zintak, a W.I. La Buy polskiego pochodzenia został sędzią federalnym i okręgowym, sędzia E.K. Jarecki był kandydatem na burmistrza), w policji (kpt. J. Palczyński), w resortach zdrowia i finansów. Na stanowisko burmistrza kandydowali: M. Szymczak (1933) i B. Adamowski (1963). W latach 40. w radzie miejskiej Chicago zasiadało 3 radnych polskiego pochodzenia (Z.H. Kadow, J.P. Rostenkowski i A. Sobota). Przedstawicielami Polonii byli: skarbnik miasta i powiatów, szefowie komisji służby cyw. i public relations. W 1940 w Chicago mieszkało ok. 400 tys. osób polskiego pochodzenie (1. i 2. pokolenie), co stanowiło 19,2% ogółu mieszkańców miasta. Najwyższy poziom udziału obywateli polskiego pochodzenia we władzach lokalnych osiągnięto w latach 50. W 1950 wolne zawody wykonywało 2,9% mężczyzn i 2,7% kobiet w 1. pokoleniu (5,9% mężczyzn i 5,3% kobiet w 2. pokoleniu), robotnicy wysoko wykwalifikowani stanowili 55,2% zatrudnionych (58,5% w 2. pokoleniu), robotnicy nisko wykwalifikowani — 11,8% (i odpowiednio 7,2%).
Obecnie obszar metropolitarny Chicago jest zamieszkany przez ok. 1,5 mln osób pochodzenia polskiego, co sprawia, że jest to największy ośrodek polonijny na świecie (57 polskich parafii) i jest nazywany stolicą Polonii. Znajdują się tu siedziby najwyższych władz Polonii, polskich fundacji (Copernicus Foundation), organizacji zawodowych (adwokatów, lekarzy, inżynierów, nauczycieli, artystów), naukowych (Polish Institute of Arts & Sciences), religijnych (Caritas), młodzieżowych, rozgłośni radiowych, redakcji gazet, muzeów, teatrów i zespołów muzycznych. Tradycyjnie centralną arterią polskiej dzielnicy, zw. Polonia Triangle, jest Milwaukee Avenue, wylotowa ulica w kierunku północno-zachodnim. Obecnie większość mieszkańców tej dzielnicy stanowią jednak Latynosi i Murzyni. Ludność polskiego pochodzenia przeniosła się do położonej na peryferiach miasta dzielnicy Avondale, nazywanej Jackowem (od znajdującej się tam parafii Św. Jacka) lub Little Warsaw. Drugie skupisko ludności polskiej znajduje się w południowej części miasta (Pulaski Road), gdzie mieści się siedziba Związku Podhalan.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Chicago, John Hancock Center (Stany Zjednoczone)fot. J. Fogler/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Chicago, panorama centrum miasta, stan Illinois (Stany Zjednoczone)fot. A. Achmatowicz-Otok/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia