wojny syryjskie

wojny syryjskie,

zbiorcze określenie kilku konfliktów zbrojnych między Ptolemeuszami a Seleucydami w III i II w. p.n.e. o zwierzchność nad południową Syrią i Palestyną, a niekiedy także miastami wybrzeża Azji Mniejszej, wyspami Morza Egejskiego i Cyprem.

O I (247–przełom 271 i 270 p.n.e.) i II wojnie syryjskiej (260–253 p.n.e.) wiadomo niewiele; stroną ofensywną był w nich Ptolemeusz II Filadelfos, obie zakończyły się na zasadzie utrzymania status quo. III wojna syryjska (246–242 p.n.e.), zwana także laodycejską, rozpoczęła interwencja Ptolemeusza III Euergetesa w interesie siostry, Bereniki, wdowy po Antiochu II Theosie, przeciwko Seleukosowi II Kallinikosowi (synowi Antiocha Theosa), który po śmierci ojca objął władzę, i jego matce, Laodike; po początkowych sukcesach (dotarcie aż do Mezopotamii) Ptolemeusz Euergetes musiał się wycofać na wieść o zamieszkach w Egipcie; utrzymał jednak w swoich rękach Seleucję Pierię, port Antiochii. IV wojnę syryjską (222–217 p.n.e.) rozpoczął Antioch III Wielki, gdy po śmierci Ptolemeusza Euergetesa na tron egipski wstąpił jego młodociany syn, Ptolemeusz IV Filopator; Antiochowi Wielkiemu udało się odzyskać Seleucję Pierię, a następnie dotrzeć aż do delty Nilu, skąd jednak musiał się wycofać; kolejna ofensywa seleucydzka, podjęta 217 p.n.e. (po dwuletnim rozejmie) załamała się po dotkliwej porażce w bitwie pod Rafią (południowa Palestyna); w zawartym w tym samym roku pokoju Antioch Wielki utrzymał Seleucję Pierię. W 202 p.n.e. wybuchła V wojna syryjska; Antioch Wielki zaatakował Egipt, korzystając z jego kłopotów wewnętrznych i ze zmiany na tronie (204 p.n.e. objął go liczący 6 lat Ptolemeusz V); po bitwie pod Panion (200 p.n.e.) Antiochowi Wielkiemu udało się definitywnie oderwać od Egiptu Celesyrię i Palestynę. VI wojnę syryjską (170–168 p.n.e.) rozpoczęły wojska ptolemejskie, ale bardzo szybko poniosły klęskę, a Antioch IV Epifanes zajął port Peluzjum i skierował się na Aleksandrię; przed ostateczną klęską uratowała Ptolemeuszów interwencja posła rzymskiego, Gajusza Popiliusza Lenasa, który nakłonił Antiocha Epifanesa do wycofania się z Egiptu i Cypru, grożąc zbrojną interwencją Rzymu.