wojny husyckie
 
Encyklopedia PWN
wojny husyckie,
walki 1420–33 w Czechach między husytami (husytyzm) a Zygmuntem I Luksemburskim.
Zapoczątkowała je wyprawa Zygmunta Luksemburskiego na Pragę (VII 1420), której celem była likwidacja ruchu husyckiego (uznanego przez Kościół katolicki za herezję) i odzyskanie tronu po bracie, Wacławie IV; miasto, którego obroną dowodził J. Žižka, odparło oblężenie. Kolejna z wypraw (uznanych przez papieża Marcina V za krucjaty) zaczęła się VIII 1421; jako pierwsze wkroczyły od zachodu oddziały z Niemiec, ale na wiadomość o zbliżaniu się husytów wycofały się; główne siły krucjaty, atakujące od strony Węgier, zostały przez Žižkę pobite I 1422 pod Nebovidami (k. Kutnej Hory) i Německým Brodem (ob. Havlíčkův Brod); podjęta przez Zygmunta Luksemburskiego jeszcze 1422 III krucjata także została odparta; husycka piechota, broniąca się na polu bitwy zza połączonych łańcuchami wozów taboru, okazywała się nie do pokonania dla jazdy rycerskiej. W 1423 doszło do walk w obozie husyckim; skłaniający się do ugody z Zygmuntem Luksemburskim utrakwiści, posiłkowani przez katolików, zostali rozbici przez taborytów, dowodzonych przez Žižkę, pod Skalicą (I 1424) i Malešovem (VI 1424). Po śmierci Žižki (X 1424) na czele sił husyckich stanął Prokop Wielki; pod jego dowództwem husyci odnieśli 16 VI 1426 pod Usti zwycięstwo nad wojskami margrabiego brandenburskiego Fryderyka. W lecie 1427 wyruszyła na Czechy IV krucjata; w lipcu główne siły krzyżowców (ponownie dowodzonych przez margrabiego Fryderyka) obległy Stříbro; na pomoc pospieszył Prokop Wielki; na wieść o zbliżającej się odsieczy krzyżowcy odstąpili od oblężenia i w popłochu uciekli; po tym zwycięstwie husyci przeszli do ofensywy; ich oddziały wtargnęły m.in. na Węgry, gdzie panował Zygmunt Luksemburski, do Austrii (1428) i do Niemiec (1429); tzw. wspaniałe pochody husytów sprowadziły w lecie 1431 na Czechy V krucjatę; 14 VIII 1431 Prokop Wielki pokonał krzyżowców pod Domažlicami; 1433 husyci zorganizowali wyprawę na państwo krzyżackie, docierając do Gdańska. Sukcesy militarne nie zapobiegły pogłębianiu się podziału w obozie husyckim; utrakwiści, wspomagani przez katolików licząc na pojednanie się z Kościołem, rozgromili 30 V 1434 taborytów pod Lipanami; umożliwiło to Zygmuntowi Luksemburskiemu porozumienie z husytami (na zasadach określonych w kompaktatach praskich) i objęcie władzy w Czechach (VIII 1436).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia