Zygmunt I Luksemburski
 
Encyklopedia PWN
Zygmunt I Luksemburski, ur. 15 II 1368, Norymberga(?), zm. 9 XII 1437, Znojmo,
król Węgier, król rzymsko-niemiecki, cesarz, król Czech.
Kalendarium
Urodził się 15 II 1368 w Norymberdze(?). Był synem Karola IV Luksemburskiego i Elżbiety pomorskiej, prawnukiem Kazimierza III Wielkiego. Starannie wykształcony (znał 7 języków); 1372 zaręczony z Marią, córką króla węgierskiego i polskiego, Ludwika I Wielkiego, przeznaczony na tron polski, 1378 otrzymał elektorat brandenburski.
Król Węgier
Po śmierci Ludwika (1382) Maria objęła tron węgierski, co — wobec niechęci polskich elit politycznych do dalszej unii z Węgrami — przekreśliło plany Zygmunta objęcia tronu w Polsce; 1385 zawarł małżeństwo z Marią i po śmierci króla węgierskiego Karola III z Durazzo został 1387 koronowany; na tronie węgierskim utrzymał się także po śmierci Marii (1395), mimo prób detronizacji przez opozycyjną szlachtę. W celu zwiększenia swego autorytetu podjął 1396 krucjatę przeciw Turkom, która zakończyła się klęską pod Nikopolem. Niechętny Polsce, popierał przeciw niej Krzyżaków; 1402 oddał im w zastaw Nową Marchię, a 1410 wypowiedział Polsce wojnę; często powoływany na rozjemcę sporów polsko-krzyżackich (1410, 1412–13, 1419–20), zajmował zmienne stanowisko; 1411 (ostatecznie 1415) nadał Hohenzollernom Brandenburgię, a 1412 zastawił Polsce część Spiszu.
Decyzje króla
Po śmierci Ruprechta Wittelsbacha (1410) część elektorów wybrała Zygmunta Luksemburskiego na króla rzymsko-niemieckiego, więcej głosów jednak otrzymał Jodok Luksemburski; jego rychła śmierć (1411) oraz rezygnacja Wacława IV (zdetronizowanego 1400) z wysuwanych nadal pretensji do tytułu króla rzymskiego, uczyniła Zygmunta jedynym władcą. Jego autorytet wzmocniło zwołanie 1414 soboru konstancjańskiego, na którym odegrał rolę mediatora w sporze między papieżami a soborem, przyczyniając się do zwycięstwa idei koncyliaryzmu. Jednak spalenie J. Husa na stosie w Konstancji (1415), mimo listu żelaznego Zygmunta, wzbudziło wśród husytów nienawiść do niego i spowodowało niedopuszczenie go do tronu czeskiego po śmierci Wacława IV (1419); wprawdzie Zygmunt Luksemburski opanował Morawy, Śląsk i Łużyce, ale podejmowane od 1420 wyprawy na Czechy, mimo poparcia papiestwa (które ogłosiło je krucjatami) i większości książąt i miast niemieckich, odparli husyci (wojny husyckie). Na soborze w Bazylei (od 1431) za cenę koronacji cesarskiej w Rzymie (1433) przeszedł na stronę papieża, ułatwiając mu zwycięstwo w walce z koncyliaryzmem. W Czechach dopiero zwycięstwo utrakwistów nad taborytami (1434) otworzyło możliwość ugody z Zygmuntem, który 1436 zaprzysiągł kompaktaty praskie i koronował się w Pradze.
Inteligentny i zręczny polityk
Toczone przez Zygmunta Luksemburskiego przewlekłe wojny z Turcją na Bałkanach sprawiały, iż rzadko pojawiał się w Niemczech. Jedyną dziedziczką Zygmunta była jego córka, Elżbieta, której małżeństwo (1421) z księciem Austrii, Albrechtem V, zapewniło Habsburgom sukcesję po Luksemburgach. Zmarł 9 XII 1437 w Znojmo.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia