turystyka

turystyka,

wszelkie formy zmiany miejsca pobytu, jeśli nie są związane z pracą zawodową lub zmianą miejsca zamieszkania, tak w kraju, jak i za granicą;

zwykle traktowana jako jedna z form kultury fiz. lub jako część krajoznawstwa (gdy dominuje element poznawczo-dydaktyczny); w celach statyst. w niektórych krajach międzynar. ruch turyst. jest określany liczbą przekroczeń granicy. Ruch turyst. można klasyfikować na wiele sposobów; rozróżnia się m.in.: turystykę krajową i zagr. (tranzytową i pobytową), turystykę zorganizowaną i niezorganizowaną, turystykę indywidualną i zbiorową, turystykę pobytową (np. wczasy), sobotnio-niedzielną oraz wycieczkową; wyróżnia się także t. kwalifikowaną, wymagającą od uczestników sprawności fiz. i umiejętności posługiwania się sprzętem turyst., np. kajakarstwo, kolarstwo, żeglarstwo, turystyka piesza (nizinna i górska), motorowa i motorowodna, a także turystyka jaskiniowa (alpinizm podziemny) i podwodna (nurkowanie). W świecie współczesnym turystyka jest czynnikiem rozwoju społ.-gosp. i kult., ważnym elementem rekreacji i życia kulturalnego. W wielu krajach dochody z turystyki stanowią znaczną część produktu krajowego brutto; największe dochody z turystyki (przekraczające 10 mld dol. rocznie) osiągają Hiszpania, Stany Zjedn. i Francja. Szerszy ruch turyst. rozpoczął się w XIX w.; 1857 powstało w Wielkiej Brytanii pierwsze stowarzyszenie o charakterze turyst. — Alpine Club; 1924 w Rzymie zał. międzynar. organizację skupiającą krajowe organizacje turyst. — Union Internationale des Organismes de Tourisme; w Polsce 1873 powstało Galicyjskie Tow. Tatrzańskie (Polskie Towarzystwo Tatrzańskie), 1906 Polskie Towarzystwo Krajoznawcze; z ich połączenia 1950 powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze).

Całością spraw związanych z turystyką w Polsce zajmował się do 2000 Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki (UKFiT); od 2000 Pol. Organizacja Turystyczna; bezpośrednią działalność w zakresie turystyki kwalifikowanej prowadzą PTTK oraz specjalistyczne organizacje (m.in. kluby alpinistyczne, kluby turystyki podwodnej, a częściowo również Pol. Związek Żeglarski i Pol. Związek Kajakowy).

Amboseli, Park Narodowy pod Kilimandżaro, rezerwat biosfery UNESCO (Kenia)

Iguaçu, wodospad, na granicy Argentyny i Brazylii.

Wielki Kanion Kolorado (Stany Zjednoczone)

Wieliczka, święta Kinga i klęczący przed nią rycerz, figury w kopalni soli w Wieliczce