szkolne biblioteki,
biblioteki organicznie związane ze szkołami, uczestniczą w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego;
szkolne biblioteki
Encyklopedia PWN
zbiory, warsztat informacyjny i formy pracy b.sz. są przystosowane do programów nauczania i wychowania danego typu szkoły lub placówki opiekuńczo-wychowawczej. B.sz. wywodzą swój rodowód ze starożytności (Mezopotamia, Egipt, Grecja, Rzym). Do XVIII w. służyły gł. jako warsztat pracy nauczycieli. Epoka oświecenia, z jej kultem wiedzy, przyczyniła się do rozwoju szkolnictwa i b.sz. W Polsce reforma szkół pijarów, wg programu S. Konarskiego, oraz reforma oświaty, dokonana przez Komisję Edukacji Nar. (KEN), wpłynęły na unowocześnienie zbiorów b.sz. i metod ich pracy z uczniami. Idee KEN były kontynuowane w Księstwie Warsz. i Królestwie Polskim. Po upadku powstania listopadowego 1830–31 nastąpiła rusyfikacja i germanizacja szkolnictwa, a z nim bibliotek. W zaborze austr. po 1861 biblioteki szkół średnich, znajdujących się w lepszej sytuacji, rozwijały działalność kult. wśród uczniów. W II Rzeczypospolitej zostały stworzone podwaliny sieci b.sz., zwłaszcza w szkołach średnich i prywatnych powszechnych. II wojna świat. i okupacja niem. zniszczyły zbiory biblioteczne — w 90% w szkołach powszechnych i w 75% w szkołach średnich. Po wyzwoleniu już 1954 istniała pełna sieć b.sz.; wg danych statyst. z 1991/92 w Polsce było 21 538 b.sz.; przeciętnie księgozbiór na wsi wynosił 4096, a w mieście — 12 279 woluminów; ogółem zbiory liczyły 157 898 400 woluminów; z b.sz. korzystało ok. 96% uczniów; średnia wypożyczeń na 1 czytelnika wynosiła 11,5 woluminów (porównawczo 1973/74 — 16 woluminów).
Po II wojnie świat., zwłaszcza w zachodniej Europie i USA, w b.sz. zaczęto gromadzić dokumenty nieksiążkowe, a w latach 60., w związku z reformami edukacyjnymi, zaczęły powstawać szkolne medioteki, mieszczące się w obszernych lokalach, do których zostało przeniesionych 10–30% zajęć dydaktycznych wymagających korzystania z różnych źródeł informacji. W latach 70. wprowadzano komputery umożliwiające łączność z bazami danych różnych bibliotek. W Polsce zaczęto gromadzić zbiory audiowizualne w latach 70., a komputeryzować procesy biblioteczne — w latach 90. Opieka nad b.sz. przez wiele wieków należała do dodatkowych obowiązków nauczycieli. Możliwość zatrudniania bibliotekarzy szkolnych na etatach w Polsce wprowadzono 1957. Szeroko rozwinięto różne formy kształcenia i doskonalenia bibliotekarzy, a zadania i zasady ich pracy były wyznaczane kilkakrotnie, m.in. przez Program pracy biblioteki szkolnej (1983–93), zgodnie z którym b.sz. jest interdyscyplinarną pracownią szkolną, biorącą udział w pełnieniu podstawowych funkcji szkoły: kształcąco-wychowawczej, opiekuńczej i kulturalno-rekreacyjnej. Do zadań b.sz. należy więc: udostępnianie zbiorów, informacja, poradnictwo w wyborach czytelniczych, grupowe i indywidualne przysposobienie czytelnicze i informacyjne (od roku szkolnego 1999/2000 udział w realizacji międzyprzedmiotowej ścieżki edukacja czytelnicza i medialna) oraz biblioteczne zajęcia pozalekcyjne (żywe słowo, małe formy teatr., konkursy, gry i zabawy czytelnicze, imprezy). Każda b.sz. powinna opracować własny statut.
Jadwiga Andrzejewska
