szkoła filozoficzna

szkoła filozoficzna,

grupa filozofów pozostających ze sobą w kontakcie, posiadających pewne wspólne założenia filoz. oraz mających wspólny rodowód filoz. (z reguły jest nim konkretny autorytet filoz.);

sz.f. miała więc 2 poziomy organizacji — mistrza (po jego śmierci rolę tę pełnił, któryś z uczniów najwierniej oddających jego doktrynę) oraz uczniów; uczniowie różnią się między sobą poglądami w kwestiach szczegółowych i drugorzędnych; przyjmują jednak podstawowe założenia wynikające z koncepcji mistrza. Uczniowie Sokratesa nie zał. jednej szkoły, bo nie mieli wspólnoty poglądów, wręcz przeciwnie — mieli poglądy skrajnie różne (np. cynicy i cyrenaicy). Rzadkie były sz.f. trwające dłużej niż 2 pokolenia. Tak sformułowany wzorzec sz.f. był typowy przede wszystkim dla gr. starożytności. Szkoły tego okresu wyrosły z bractw rel. (orficy; typ przejściowy to np. pitagorejczcy), dając w okresie późniejszym podstawy do istnienia nauk. szkołom specjalizującym się w określonej dziedzinie wiedzy. Greckie sz.f. opierały się często na szkołach jako instytucjach wychowawczych (np. Akad. Platońska), co umożliwiało im dalsze trwanie nie ograniczone tylko do 2 pokoleń. Sz.f. zbliżone do typu gr. pojawiły się także w staroż. Indiach i Chinach. W chrześc. średniowieczu sz.f. koncentrowały się wokół zakonów (szkoły franciszkańska, dominikańska), np. w obrębie szkoły franciszkańskiej zróżnicowanie poglądów między kolejnymi pokoleniami było znaczne, a podstawą tożsamości szkoły była instytucja zakonu. W czasach nowoż. model ściśle wyodrębnionej sz.f. zszedł na drugi plan, choć na pewno takie szkoły istniały (np. pol. szkoła lwowsko-warszawska, Koło Wiedeńskie, szkoła frankfurcka czy warsz. szkoła historyków idei); mniej istotna stała się także instytucja wspólnego mistrza.