samoorganizacja cząsteczek

samoorganizacja cząsteczek, organizacja molekularna, samoagregacja,

spontaniczna asocjacja cząsteczek chem. w wielocząsteczkowe zespoły tworzące specyficzną fazę o mniej lub bardziej zdefiniowanej organizacji mikroskopowej i charakterystyce makroskopowej zależnej od natury tej fazy (np.: warstwy, membrany, pęcherzyki, micele, fazy mezomorficzne).

S.cz. stwarza możliwość budowania architektur supramolekularnych; wprowadzenie odpowiednich ugrupowań atomów (np. grup funkcyjnych) do cząsteczki lub nowych składników do układu w czasie s.cz. może prowadzić do powstania funkcjonalnych zespołów zdolnych do wykonywania operacji, takich jak przeniesienie energii, elektronu lub jonu, magazynowanie informacji i przekazywanie sygnału; kombinacja receptorów molekularnych, nośników i katalizatorów, manipulacja elektronami i jonami w zorganizowanych zespołach wielocząsteczkowych otwiera drogę do projektowania tzw. urządzeń molekularnych i supramolekularnych oraz do opracowywania mikroreaktorów chem. i sztucznych komórek. S.cz. jest zjawiskiem dobrze znanym i udokumentowanym w biologii, dużo gorzej — w chemii; spontaniczne tworzenie podwójnej helisy kwasów nukleinowych jest przykładem samoorganizacji struktury molekularnej wywołanej przez oddziaływania międzycząsteczkowe między komplementarnymi zasadami nukleinowymi — proces obejmuje rozpoznanie i kooperatywność w sparowaniu zasad.