rejestry ludności

rejestry ludności,

demogr. zbiory jednostkowych danych, dotyczących podstawowych faktów (zdarzeń, procesów) demograficznych, wykorzystywane do celów administracyjnych i będące podstawowym źródłem statystyki ludności.

Ich cechami są: obowiązkowość (oraz związana z tym powszechność), aktualność, systematyczność i ciągłość rejestracji. Najstarszym z nich jest ewidencja ruchu naturalnego ludności (ruch ludności naturalny), obejmująca urodzenia, zgony i małżeństwa. Fakty te (wraz z cechami społeczno-demograficznymi osób, których dotyczą) są odnotowywane w księgach stanu cywilnego za pośrednictwem aktów urodzeń, zgonów i małżeństw. Uzupełnieniem ewidencji ruchu ludności jest w niektórych krajach (np. w Polsce) ewidencja ruchu wędrówkowego, odzwierciedlająca (w księgach meldunkowych) fakty zameldowania lub wymeldowania, związane z pobytem stałym lub czasowym (długookresowym lub krótkookresowym). Niekiedy rejestracji ludności tego rodzaju podlegają również rozwody. Innym ważnym rodzajem tego źródła statystyki są centralne i lokalne rejestry ludności, zawierające listę nazwisk osób mieszkających w danej jednostce administracyjnej i ich adresów wraz z wybranymi cechami demograficzno-społecznymi (np. płeć, data i miejsce urodzenia, stan cywilny i rodzinny, poziom wykształcenia, zawód, obywatelstwo). Służą one do oceny zarówno stanu, jak i dynamiki ludności. Centralne i lokalne rejestry ludności, z wyjątkiem krajów skandynawskich, są stosunkowo nowym źródłem, na ogół ustanowionym w XX w. W Polsce odpowiedni centralny rejestr (PESEL) został utworzony 1968. Aktualizacji tych rejestrów dokonuje się na podstawie rejestracji ruchu (naturalnego i wędrówkowego) ludności; w niektórych krajach również na podstawie spisu ludności. Poprawności danych identyfikacyjnych służy w tym przypadku indywidualny numer nadany każdej osobie w momencie narodzin (sporządzenia aktu urodzenia) i niezmienny do końca jej życia.