prawo chełmińskie

prawo chełmińskie,

odmiana prawa magdeburskiego, oparta na przywileju dla Chełmna 1233 (odnowionym 1251);

na podstawie prawa chełmińskiegolokowano miasta i wsie głównie w Prusach Królewskich i Książęcych, Warmii, Podlasiu i Mazowszu; 1476 Kazimierz IV Jagiellończyk ustanowił prawo chełmińskie obowiązującym prawem dla Prus Królewskich bez względu na przynależność stanową ich mieszkańców; obowiązywało ono szlachtę nawet po wydaniu Korektury pruskiej w sprawach przez nią nie unormowanych; prawa chełmińskiego nie skodyfikowano; w praktyce stosowano wydany drukiem projekty kodyfikacji z lat 1566, 1580, 1594; w Prusach Książęcych sądowe prawo chełmińskie uchylono landrechtem 1620; w Prusach Królewskich obowiązywało do rozbiorów. Chełmińskie prawo, zapewniające duże korzyści i swobody, było na początku narzędziem ściągnięcia osadników niemieckich na tereny zakonu krzyżackiego; jego gwałcenie przez zakon było przyczyną powstania Związku Pruskiego i jego poddania się Polsce oraz odzyskania przez Polskę dostępu do morza 1466.

Bibliografia

Z. ZDRÓJKOWSKI Zarys dziejów prawa chełmińskiego 1233–1862, Toruń 1983.