prasa polska

prasa polska, po 1956 w kraju,

zarówno prasa codzienna, jak i tygodniki społeczno-kulturalne zyskały większy margines swobody. W kontrolowanym zakresie dopuszczalna stała się krytyka rzeczywistości. Wykorzystywały to przede wszystkim pisma katolickie: „Tygodnik Powszechny” (felietonistyka S. Kisielewskiego), „Znak”, „Więź” (redaktor T. Mazowiecki), „Polityka” (redaktor M. Rakowski) założona w miejsce „Po prostu” oraz „Współczesność”, „Kultura”, „Literatura” i pozytywnie oceniane miesięczniki „Twórczość” czy „Dialog”. Nad dyspozycyjnością pism, których ilość systematycznie rosła (1955 — 638, 1965 — 1305, 1973 — 2461) nadal czuwała cenzura, co odbijało się na jej wiarygodności, ograniczało zakres tematyczny i wpływało na format publicystyki. Działanie cenzury oparte było na systemie zmieniających się instrukcji (tzw. zapisów) dotyczących zjawisk, faktów bądź osób, których obecność w prasie była zakazana, bądź możliwa jedynie w odpowiednim ujęciu interpretacyjnym. Informacyjny monopol państwa przełamały periodyki opozycyjne, które zaczęły ukazywać się po 1976, np. „Biuletyn Informacyjny” i „Robotnik” (wydawane przez KOR). Pokazywały one inną rzeczywistość niż oficjalne, stanowiły także forum kształtowania niezależnej myśli, dawały możliwość druku pisarzom i publicystom nie chcącym podporządkować się wymogom cenzury („Zapis”, „Krytyka”, „Puls”, „Res Publica”, „Spotkania”). Zakres swobody wypowiedzi prasy oficjalnej uległ poszerzeniu po Sierpniu 1980; wykorzystały to tygodniki („Polityka”, „Kultura”), które nie wywarły jednak wpływu na antysystemowe postawy inteligencji. Pozycję pisma opozycyjnego — na tyle, na ile umożliwiała to cenzura — potwierdził „Tygodnik Powszechny”. Odrębnością, w wymiarze zainteresowań i interpretacji, od prasy pozostającej w gestii władz, wyróżniały się pisma Solidarności (przede wszystkim wydawany od III 1981 „Tygodnik Solidarność”, redaktor T. Mazowiecki).