pożyczki zagraniczne państwa
 
Encyklopedia PWN
pożyczki zagraniczne państwa,
ekon. zobowiązania finansowe władcy lub rządu, powstałe w wyniku zaciągnięcia kredytu poza granicami kraju w formie pieniężnej lub towarowej.
Od średniowiecza pożyczki zagraniczne państwa zaciągali europejscy władcy, głównie na wydatki wojenne lub potrzeby dworu; w Polsce czynili to m.in. Zygmunt II August, Stefan Batory, Jan II Kazimierz, Stanisław August Poniatowski. Od XIX w. pożyczki zagraniczne państwa są zaciągane przez rządy; w zależności od charakteru wierzyciela rozróżniamy pożyczki: państwowe (udzielane przez rząd innego państwa), prywatne oraz emisyjne, których obligacje są przedmiotem obrotu na giełdach papierów wartościowych. Przez cały XIX w., aż do 1914, głównym centrum takiego kredytu była Wielka Brytania; w okresie międzywojennym stopniowo przesuwało się ono do USA, które po 1945 zdominowały światowy rynek pożyczek zagranicznych państwa. Oprócz obowiązku spłacenia długu i oprocentowania często wiążą się one z udzieleniem wierzycielowi określonych przywilejów gospodarczych lub politycznych; w latach 20. XX w. niektóre kraje europejskie dotknięte hiperinflacją (Austria, Niemcy, Polska, Węgry) korzystały z międzynarodowych pożyczek stabilizacyjnych. Po II wojnie światowej amerykańskie pożyczki zagraniczne państwa, udzielane w ramach planu Marshalla, umożliwiły szybką odbudowę zniszczeń w zachodniej Europie. W bloku państw komunistycznych głównym dostarczycielem pożyczek zagranicznych państwa (zwłaszcza towarowych) był ZSRR. II RP korzystała z dość licznych pożyczek tego typu; największe, głównie towarowe, uzyskała w latach wojny z sowiecką Rosją; 1924–25 rząd W. Grabskiego zaciągnął kilka niewielkich pożyczek we Włoszech, Szwecji i USA; były one bardzo drogie i związane z przyznaniem wierzycielom szeregu kosztownych dla państwa przywilejów; 1927 uzyskano międzynarodową pożyczkę stabilizacyjną; w latach 30. napływ pożyczek zagranicznych państwa był już ograniczony. Największe zadłużenie państwa polskiego wobec zagranicy było 1931 i wynosiło 4570 mln zł (1369 mln przypadało na długi emisyjne); następnie, w wyniku dewaluacji wielu walut oraz waloryzacji części zobowiązań emisyjnych wobec zagranicy na pożyczki wewnętrzne, dług do 1938 zmniejszył się do 2515 mln zł (470 mln długi emisyjne); po II wojnie światowej znaczna część dawnych pożyczek zagranicznych państwa została spłacona. Gwałtowny wzrost zadłużenia Polski nastąpił 1970–80, gdy E. Gierek forsował rozwój gospodarczy kraju przede wszystkim poprzez zagraniczne zakupy kredytowe (głównie w krajach zachodnich); wobec niemożności spłaty zaciągniętych pożyczek, zadłużenie szybko wzrastało (w wyniku doliczania do sumy długu nie spłaconych odsetek) przekraczając 35 mld dolarów USA; w wyniku rozmów w latach 90. z rządami, które gwarantowały kredyty, oraz z prywatnymi bankami, uzyskano znaczne obniżenie sumy zadłużenia i rozłożenie spłat na dłuższy okres.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia